We hebben het eerder gehad over de vergelijking van het leven en zeiden dat het er zo uitziet:
Externe omstandigheden + Interne omstandigheden = Jouw Ervaring van het Leven
We kunnen de vergelijking nu specifieker maken, althans in sommige situaties:
Externe omstandigheden + Jouw onderbewuste structuren = Jouw Ervaring van het Leven
Wat zijn dan die onbewuste structuren?
Om dit uit te leggen zullen we twee analogieën gebruiken (en onthoud, een analogie is bedoeld om een punt te illustreren, niet om een onderwerp volledig te beschrijven).
De eerste analogie is de fiets. Als je als kind hebt leren fietsen, weet je waarschijnlijk nog hoe moeilijk dat in het begin leek. Een fiets heeft een obsessief-compulsieve drang om plat op de weg te gaan liggen en om dit te kunnen wil hij jou heel graag door de lege ruimte laten slingeren, waardoor je de weg raakt en diverse lichaamsdelen schaaft.
Waarschijnlijk kwam er een moment waarop je op het punt stond om het op te geven omdat het onmogelijk leek om de fiets rechtop te houden. Toch kwam er op een dag een verandering en vanaf dat moment was het gemakkelijk, het ging zelfs automatisch, om de fiets rechtop te houden. Na korte tijd richtte jij je aandacht niet meer bewust op het in evenwicht houden van de fiets, dus had je bewustzijn tijd over om te zien waar je heen ging.
Wat is er gebeurd? Het resultaat van die herhaalde pogingen was dat je een structuur in je onderbewuste had gemaakt. In het geval van de fiets was dit niet zo moeilijk omdat je al structuren had ontworpen om je lichaam rechtop te houden en die werden gewoon aangepast aan fietsen.
De betekenis van dit voorbeeld is dat je onderbewuste is ontworpen om je te helpen bepaalde taken of zich herhalende taken, automatisch uit te voeren, zodat jij je aandacht bewust kon richten op andere aspecten van het leven. Hierdoor klinkt het natuurlijk alsof je onderbewuste een trouwe helper is. En dat is ook zo, maar soms ook te getrouw omdat het de structuren niet zelf kan veranderen.
Denk nog eens aan iemand die het vermogen heeft om jou van streek te maken. Waarom reageer je zo? Omdat er ergens in het verleden al een structuur in je onderbewuste is ontstaan en wanneer je die persoon tegenkomt, kun je niet bewust kiezen hoe je wilt reageren omdat die onderbewuste structuur jouw reactie overneemt.
We zijn ons leven allemaal begonnen als relatief machteloze kinderen. We werden allemaal blootgesteld aan mensen die macht over ons hadden en agressief handelden, of het nu ouders, leraren, broers en zussen, of een pestkop in de speeltuin, waren.
Te maken krijgen met agressie is onaangenaam en om onze kwelling bewust te vermijden hebben we in ons onderbewuste structuren gevormd die onze reacties overnemen. We hoefden toen niet meer bewust te reageren op situaties waarvan we vonden dat we niet bij machte waren om andere mensen te veranderen. Ons onderbewuste zorgde voor de reactie en onze bewuste gedachten werden bevrijd van een overweldigende taak.
Vanzelfsprekend is het nuttig dat je onderbewuste kan fietsen. En het lijkt misschien ook nuttig om je reacties in moeilijke situaties door het onderbewuste te laten overnemen. Maar stel je voor dat er op zesjarige leeftijd onderbewust een structuur ontstond op een moment waarop jij je machteloos voelde. Zelfs als volwassene zal die structuur je reactie op agressieve mensen overnemen en dat betekent dat jij, ook al ben je nu volwassen, nog steeds op dergelijke situaties reageert als een zesjarige.
Als volwassene sta je niet meer machteloos. Je hebt opties die je niet had toen je zes was, maar je kunt niet voor die opties kiezen als jij je onderbewuste structuur jouw reactie op bepaalde situaties laat overnemen. Je kunt dus volwassen zijn volgens je leeftijd en in veel situaties als een volwassene functioneren, maar toch functioneer je in sommige situaties met de volwassenheid van een kind en dat is duidelijk niet de manier om je Ervaring van het Leven te verbeteren.
De onderbewuste computer
Nu het tweede deel van de analogie. Je leest dit waarschijnlijk op een of andere computer (een smartphone is ook een computer). Je weet dat een computer uit twee delen bestaat. Het fysieke circuit en de bedrading, en daarnaast de software. Hoe ingewikkeld het fysieke deel ook is, het kan niet zonder de software, de programma’s.
Jouw brein is veel gecompliceerder dan de meest geavanceerde computer, maar je brein is alleen maar fysieke hardware. Dat zou niets kunnen zonder de software, de programma’s die hem vertellen wat hij moet doen.
Je onderbewuste lijkt op een van die nieuwe computers met kunstmatige intelligentie, wat betekent dat ze hun programmering kunnen wijzigen door de manier waarop je die gebruikt. Terwijl je bepaalde situaties herhaalt, begint je onderbewuste een programma te maken op basis van hoe je er bewust voor kiest om op bepaalde situaties te reageren. We zouden ook kunnen zeggen dat jij gedurende je hele leven je onderbewuste computer programmeert om op situaties reageren.
Wanneer een programma een bepaalde verfijning krijgt, gaat je onderbewuste ervan uit dat je in gelijksoortige situaties wilt dat het programma jouw reacties overneemt. Wanneer zich er zo’n situatie voordoet, neemt het onderbewuste jouw reactie over voordat je zelfs maar de tijd krijgt om bewust een beslissing te nemen.
Denk nog eens aan fietsen. Je leunt iets te ver naar één kant over en de fiets begint te kantelen. Dan neemt je onderbewuste je spieren over en helt zo snel naar de andere kant over dat je dit bewust niet had gekund. Een heel nuttige vaardigheid bij fietsen of autorijden, maar helemaal niet zo handig wanneer je met andere mensen moet omgaan.
Denk dan eens na over een ander kenmerk van een computerprogramma. Het programma wordt op de schijf van de computer geïnstalleerd en blijft daar gewoon inactief totdat jij op een bepaald pictogram klikt en het programma opent. Sommige programma’s worden zelfs automatisch geactiveerd wanneer je bepaalde taken uitvoert en zo werkt het onderbewuste ook.
Misschien heb je tien jaar niet op een fiets gezeten, maar zodra je op een fiets stapt, neemt je onderbewuste je reacties over en kun je zonder nadenken perfect het evenwicht bewaren.
Nogmaals, handig voor automatische taken, maar niet als je onderbewuste ervoor zorgt dat de volwassene die je nu bent op dezelfde manier reageert op iemand op het werk als iemand die je heeft uitgescholden toen je zes was.
Je onderbewuste werkt als een computerprogramma omdat het automatisch zijn werk doet. Het zal altijd op dezelfde manier werken in situaties waarin het programma wordt geactiveerd. Toch is het leven complex en situaties kunnen vergelijkbaar zijn zonder identiek te zijn. Het programma kan in alle situaties slechts op één manier reageren, het kan niet creatief denken of zich aanpassen aan nieuwe omstandigheden. Alleen je bewuste gedachten kunnen dat doen, maar dat niet als ze door het onderbewuste programma opzij worden geduwd voordat je de tijd hebt om over iets na te denken.
Waar brengt dit ons? De eenvoudigste manier om je onderbewuste te beschrijven is zeggen dat het veel op een computer lijkt en dat jíj de belangrijkste programmeur bent. Je bent je hele leven je onderbewuste computer aan het programmeren, maar je bent je daar vanzelfsprekend niet van bewust. Ook ben jij je er niet van bewust welke programma’s je maakt en wat de gevolgen van die programma’s zijn.
Zoals eerder opgemerkt, zou een moderne samenleving je dit eigenlijk al op de kleuterschool moeten leren, maar aangezien dit niet is gebeurd, heb je nu maar één optie: het jezelf leren.
Als je echt je Ervaring van het Leven wilt verbeteren, als je echt je hoogste potentieel wilt aanboren, als je echt een goed functionerende volwassene wilt worden, dan hoef je alleen maar wat onderhoudswerk te doen en een aantal pijnlijke en zichzelf saboterende programma’s uit je onbewuste computer te verwijderen.
Nogmaals, dit klinkt misschien beangstigend, maar bij de Psychologie van het Hogere Bewustzijn draait het erom dat dit gemakkelijker gaat.
Wat selecteert jouw reacties?
Voordat we verder gaan met wat je kunt doen om de onderbewuste programma’s te veranderen, moeten we eerst eens beter bekijken hoe ze werken.
Stel dat jij je in een moeilijke situatie bevindt. Als je de situatie vanuit een zuiver theoretisch standpunt bekijkt, kun je meerdere manieren noemen waarop iemand op een situatie zou kunnen reageren. Misschien ken je zelfs mensen die geen last hebben van zulke situaties of misschien ken je mensen die extremer reageren dan jij.
Het gaat erom dat er een impuls naar je geest wordt gezonden, wanneer jij je in een bepaalde situatie bevindt. Zoals gezegd, is het mogelijk om bewust te reageren, maar in veel gevallen zet die impuls een programma in werking in je onderbewuste.
Dit leidt tot het besef dat je misschien een aantal van dat soort onderbewuste programma’s hebt en dat de meeste daarvan meestal niet actief zijn. Wanneer een impuls je onderbewuste binnenkomt, is het alsof die alle programma’s aanraakt en vervolgens een ervan activeert. Het programma neemt dan je reactie over en je bewuste gedachten worden uitgeschakeld.
Er vindt een selectieproces plaats in je onderbewuste dat vervolgens één van die programma’s activeert. Dit is een onbewust proces en kan enigszins willekeurig zijn. De impuls die je krijgt, heeft een bepaalde vorm en zoekt naar een goede match.
Omdat situaties complex zijn, kan het ook zijn dat de impuls niet exact overeenkomt en dan wordt er gezocht naar de beste overeenkomst en dat betekent dat het geselecteerde programma misschien niet bij de situatie past. Jouw reactie op die situatie is misschien niet erg constructief, maar het is de beste match die je onderbewuste heeft en je onderbewuste is geprogrammeerd om je reacties over te nemen zonder een creatieve beoordeling te geven.
We hadden het eerder over de kern van je wezen, dat deel van je bewuste dat een stap naar achteren kan doen en een situatie van buitenaf bekijken. Dit bewuste zelf kan een creatieve beoordeling geven van een bepaalde situatie en de meest geschikte reactie kiezen. Je onderbewuste kan niet kiezen; die kan alleen een keuze maken uit de beschikbare programma’s, en die programma’s reageren daarna automatisch zonder te beoordelen of de reactie overeenkomt met de situatie zoals die in werkelijkheid is. Je kent misschien wel de uitdrukking dat jij, als het enige gereedschap dat je hebt een hamer is, denkt dat elk probleem een spijker is.
Het goede nieuws is dat de kern van je wezen, we zouden die je bewuste zelf kunnen noemen, uit je onderbewuste kan stappen en naar de reactiepatronen kan kijken die je hebt. Die kan zich afvragen: “Waarom reageer ik altijd zo?” Zelfs door je bewust te worden van je reactiepatronen kun je al wat vooruitgang boeken wat betreft een betere reactie kiezen. Je kunt ook leren hoe je programma’s uit je onderbewuste kunt wissen en de Psychologie van het Hogere Bewustzijn zal je later leren hoe je dit moet doen.
Onderbewuste programma’s kunnen ook ontstaan door een trauma
Voordat we verder gaan, moeten we bedenken dat programma’s op twee manieren kunnen worden gemaakt. We hebben het gehad over programma’s die ontstaan door herhaling, zoals leren fietsen. Een andere manier waarop programma’s kunnen worden gemaakt, is een traumatische situatie die je psyche schokt.
Een ernstige schok heeft het effect dat jouw bewuste gedachten worden overweldigd. Het is gewoon te veel voor je geest om daarmee om te gaan en dit zorgt ervoor dat je bewuste geest het opgeeft, wat betekent dat je onderbewuste het moet overnemen.
Een onderbewust programma kan al door één traumatische gebeurtenis ontstaan. Zo’n programma wordt niet zomaar even gemaakt om jou te kunnen helpen om te reageren op soortgelijke situaties. Het wordt ook gemaakt om je bewuste gedachten te helpen om je nooit meer overweldigd te voelen.
Die programma’s kunnen niet alleen impact hebben op schokkende situaties, maar ook op hoe je het leven in het algemeen benadert. Sommige overlevenden van een trauma zijn bijvoorbeeld altijd bang dat er een dramatische gebeurtenis komt omdat ze er nooit meer door verrast, en daardoor overweldigd, willen worden. Ze hebben het gevoel dat ze niet zullen schrikken als ze erop kunnen anticiperen, maar dit betekent dat hun leven altijd bestaat uit uitkijken voor gevaar.
Nogmaals, de enige manier om je daarvan te bevrijden is dat jij je bewust wordt van dergelijke programma’s en ze vervolgens bewust opruimt. Het goede nieuws is dat, hoewel de gevolgen van een trauma zeer ernstig zijn, de Psychologie van het Hogere Bewustzijn je zal laten zien hoe je elk trauma kunt overwinnen dat je op deze zeer moeilijke en gewelddadige planeet tegen kunt komen.
Voordat we verder gaan met nadenken over hoe je om moet gaan met onderbewuste programma’s, moeten we nadenken over de grootste leugen over jezelf waaraan je werd blootgesteld toen je opgroeide.