Er is een man die vaak wordt beschouwd als een van de slimste mensen die ooit heeft geleefd. Sommigen van ons hoorden voor het eerst over hem toen je te horen kreeg: “Nou, jij bent geen Einstein.”

Albert Einstein ontdekte de relativiteitstheorie en je hebt ongetwijfeld de beroemde vergelijking gezien:

E = mc2

Maar wat zegt deze vergelijking eigenlijk over de wereld? Dit heeft het wereldbeeld vernietigd dat natuurkundigen hadden sinds de zeventiende eeuw, toen een wetenschapper genaamd Newton het standpunt formuleerde dat de wereld een soort grote machine was, een gigantisch uurwerk.

Deze visie wordt ‘klassieke natuurkunde’ genoemd en stelt in principe dat de wereld is gemaakt van twee afzonderlijke elementen, namelijk materie en energie. Deze elementen waren fundamenteel verschillend, ze vermengden zich niet. Men dacht dat materie uit kleine deeltjes bestond, waarvan de kleinste niet deelbaar was. Men dacht dat energie bestond uit golven die voortdurend bewegen of op zijn minst vibreren.

De bedrieglijk eenvoudige formule van Einstein wierp deze opvatting omver door een gelijkteken te plaatsen tussen energie (E) en materie (m voor massa).

Op grond van de relativiteitstheorie ontwikkelden enkele andere zeer slimme wetenschappers een nieuwe tak in de natuurkunde, de kwantummechanica. Je hebt waarschijnlijk op school geleerd dat alle materie bestaat uit onzichtbare entiteiten, atomen geheten. En atomen zijn opgebouwd uit nog kleinere entiteiten, subatomaire deeltjes genaamd. Kwantumfysici bestuderen deze subatomaire wereld.

Kwantumfysici ontdekten dat de subatomaire wereld heel anders is dan de wereld die we met onze zintuigen waarnemen. In feite lijkt een zogenaamd subatomair deeltje niet op een heel kleine biljartbal. Natuurkundigen zeggen momenteel dat die een tweeledig karakter heeft, een gespleten persoonlijkheid. Soms gedraagt hij zich als een deeltje en soms als een energiegolf. Dit heeft geleid tot drie observaties:

• Een kernreactor produceert geen energie. Die maakt gewoon de energie vrij die al in de uraniumatomen zit. De reden is dat atomen gemaakt zijn van energie.
• Een subatomair deeltje is eigenlijk geen deeltje, zoals wij normaal zeggen. Het lijkt meer op een energiegolf die een stationaire vorm kan aannemen en daardoor verschijnt als een ‘vast’ deeltje.
• Er is waargenomen dat een subatomair deeltje uit ‘het niets’ kan verschijnen, zich kan splitsen in kleinere deeltjes, die vervolgens botsen en weer verdwijnen naar waar ze ook vandaan zijn gekomen.

De conclusie is dat de wereld niet wordt gemaakt van materie en energie omdat materie gewoon een andere vorm van energie is.

In de klassieke natuurkunde dacht men dat materie het fundamentele element was en dat energie een product van de materie was. In de kwantumfysica is het duidelijk dat energie het fundamentele element is en dat materie gewoon energie is die een ‘stationaire’ vorm heeft aangenomen. Maar de energie die in de materie ‘vastgehouden’ wordt, kan weer vrijgemaakt worden.

Waarom is dit belangrijk? Omdat dit iets over de geest verklaart.

Wat is de geest precies?
Volgens de kwantumfysica is energie de onderliggende realiteit van de wereld, maar wat is energie?

Wetenschappers kunnen heel goed beschrijven hoe iets zich gedraagt, maar niet zo goed uitleggen wat het werkelijk is. Wetenschappers kunnen bijvoorbeeld niet echt uitleggen wat elektriciteit is, maar ze weten wel hoe ze er gebruik van kunnen maken. Ook kunnen ze niet zeggen wat energie is, maar ze kunnen wel beschrijven hoe die zich gedraagt. Ze beschrijven energie als iets wat voortdurend vibreert, net zoals een golf op het water, die een amplitude, frequentie en golflengte heeft.

Energie kan twee basisvormen aannemen. De ene lijkt op een mobiele golf die door de ‘ruimte’ beweegt. De andere lijkt op een stationair energieveld. Dit stationaire veld is nog steeds een vorm van energiegolven, het beweegt alleen niet, zoals een golf door water gaat.

Energie is een vorm van vibratie en er zijn veel vormen van energie, maar het enige echte verschil ertussen zijn de eigenschappen van de vibratie. Er zijn bijvoorbeeld vormen van energie die we met onze ogen kunnen zien, en die worden ingenieus ‘zichtbaar licht’ genoemd. Dit zijn eenvoudigweg energiegolven die trillen binnen het spectrum dat onze ogen kunnen detecteren.

Er zijn ook vormen van energiegolven die onze ogen niet kunnen waarnemen. Infrarood licht trilt met een lagere snelheid en ultraviolet licht trilt met een hogere snelheid dan het zichtbare spectrum. Onze ogen kunnen ze niet zien, maar we weten dat ze bestaan.

Dit leidt tot een diepgaande conclusie: de wereld bestaat alleen maar uit vibrerende energie.

Er is energie die we met onze zintuigen kunnen waarnemen, maar er is ook energie die we niet kunnen waarnemen. Er is energie die we kunnen detecteren met wetenschappelijke instrumenten, maar volgens de kwantumfysica zijn er vormen van energie die we niet kunnen detecteren met de huidige instrumenten. Wetenschappers noemen dit vaak een kwantumveld, een vacuümtoestand of andere namen.

Waarom is dit belangrijk, wat heeft het te maken met het veranderen van je psyche? Als alles uit energie bestaat, waaruit bestaat de geest dan? Die moet ook van energie zijn gemaakt. Als alles een energieveld is, dan is de geest ook een soort energieveld.

Oké, maar wat is de betekenis hiervan?

Het energie continuüm
Op school heb je waarschijnlijk gezien dat de leraar een magneet onder een stuk papier plaatste. De leraar spreidde vervolgens ijzervijlsel over het papier en als bij toverslag vormden ze een patroon van gebogen lijnen. Er is je waarschijnlijk verteld dat dit komt omdat een magneet een onzichtbaar veld om zich heen heeft, een ‘magnetisch veld’ genoemd.

Er is je waarschijnlijk ook verteld dat dit energieveld wordt geproduceerd door de fysieke magneet, maar de kwantumfysica heeft deze interpretatie in twijfel getrokken. Als energie de onderliggende realiteit is, produceert de magneet dan het veld of produceert het veld de magneet?

De kwantumfysica heeft feitelijk aangetoond dat alles uit energie bestaat. Er zijn gewoon verschillende vormen van energie die je alleen aan hun trilling van elkaar kunt onderscheiden. We kunnen ons nu het volgende continuüm van energie voorstellen:

• Achter alles bevindt zich een veld of rijk van energie met zulke hoge trillingen dat we die noch met onze zintuigen noch met de huidige wetenschappelijke instrumenten kunnen waarnemen. Deze energie vormt het fundament voor al het andere. Uit deze basisenergie komt de materiële wereld voort en dit gebeurt wanneer de basisenergie in trilling wordt verlaagd.
• Een deel van de basisenergie is verlaagd naar een spectrum van trillingen dat we kunnen detecteren met wetenschappelijke instrumenten, maar nog steeds te hoog voor onze fysieke zintuigen.
• Een deel van de basisenergie is verder verlaagd en vibreert nu dus binnen het spectrum dat onze fysieke zintuigen kunnen waarnemen. Onze zintuigen en hersenen nemen dit waar als ‘vaste materie’. In werkelijkheid is het nog steeds vibrerende energie en lijkt het alleen maar vast voor onze zintuigen en hersenen.

Nogmaals, wat heeft dit te maken met het veranderen van gedachten?

Het brein-geest-raadsel
Een van de grote mysteries voor zowel wetenschappers als filosofen is het verklaren van het verband tussen geest en materie, tussen geest en brein.

Het wetenschappelijk materialisme beweert dit te kunnen verklaren door te zeggen dat alles wat er in je geest gebeurt het resultaat is van de fysieke, materiële (elektrochemische) processen die plaatsvinden in je fysieke hersenen. Ze zeggen dat de geest volledig en exclusief wordt geproduceerd door het fysieke brein, het is een zogenaamd epifenomeen (wat betekent dat de geest na de hersenen komt).

Zoals elders gezegd, gaat het er bij de Psychologie van het Hogere Bewustzijn niet om jou in een absolute waarheid te laten geloven. Als echter de bewering dat je geest uitsluitend het product van de hersenen is waar zou zijn, dan zou de Psychologie van het Hogere Bewustzijn (en alle vormen van zelfverbetering en psychotherapie) zinloos zijn. Als de geest door de hersenen wordt geproduceerd, kunnen de niet-fysieke omstandigheden in je geest slechts veranderen, als de fysieke omstandigheden in je hersenen veranderen. Dit zou een zeer ontmoedigende opvatting zijn.

De Psychologie van het Hogere Bewustzijn zal het materialistische wereldbeeld elders onderzoeken, maar zal op dit moment nadenken over een eenvoudige redenering.

Wetenschappelijk materialisten beweren dat de hersenen alle aspecten van de menselijke psyche voortbrengen. Je psyche is het resultaat van je hersenfunctie. Jouw individuele hersenfunctie wordt bepaald door je genetische erfenis. Je brein is erg complex, dus het kan zich aanpassen aan de omstandigheden die je tegenkomt als je opgroeit, maar de manier waarop je brein zich aanpast, is het resultaat van je genen. En volgens de materialistische visie kun je niets aan je genen doen.

Enkele materialisten beweren dat religie een van de grootste problemen in de menselijke geschiedenis is, die zij beschouwen als een vorm van bijgeloof. Sommigen zijn zelfs op kruistocht gegaan om religieuze mensen te laten inzien dat ze een fout maken en hun religieuze overtuigingen moeten laten varen. Sommige van die materialisten beschrijven zelfs dat zij zelf een openbaring hadden die ervoor heeft gezorgd dat ze alle religieuze overtuigingen lieten varen en de evolutietheorie en het materialistisch wereldbeeld accepteerden.

Toch beweren diezelfde materialisten dat wat er in de psyche gebeurt, een product is van de materialistische processen in onze hersenen die worden bepaald door onze genen; die we niet kunnen veranderen. De logische conclusie moet wel zijn dat religieuze mensen religieus zijn omdat hun specifieke genetische aanleg ervoor zorgt dat hun hersenen een religieuze ervaring produceren. Hoe kunnen die mensen van gedachten veranderen over hun religie als hun gedachten door de hersenen wordt geproduceerd en de gedachten hun genetische factoren niet kunnen negeren?

Met andere woorden, materialisten die een kruistocht voeren tegen religie vertellen de mensen dat ze iets moeten doen waarvan het materialistische wereldbeeld zegt dat het onmogelijk is. Dan blijven er twee opties over:

• Wetenschappelijk materialisten zijn niet slim genoeg om de logische denkfout van hun wereldbeeld te begrijpen.
• Wetenschappelijk materialisten geloven eigenlijk niet wat ze zeggen, namelijk dat de geest uitsluitend het product is van het fysieke brein.

Materialisten lijken te denken dat hun geest niet het product is van hun hersenen en daarom iets kunnen begrijpen wat religieuze mensen niet kunnen zien. Ze beweren ook dat ze de hoogste waarheid bezitten, maar als onze geest een product van de hersenen is, heeft het concept van een allerhoogste waarheid geen enkele betekenis. Als een religieus wereldbeeld het product is van de hersenfunctie, dan is een materialistisch wereldbeeld ook een product van de hersenfunctie. Wanneer materialisten denken dat hun waarheid superieur is, komt dat simpelweg omdat hun hersenen zo werken en wat is dan het verschil met religieuze mensen?

Dus als materialisten echt geloofden dat we niet bij machte zijn om van gedachten te veranderen, waarom voeren ze dan kruistochten tegen religie? En als we bij machte zijn om onze geest te veranderen, dan kan kunnen onze gedachten niet exclusief door onze hersenen worden geproduceerd, onze geest kan geen materialistisch fenomeen zijn.

De enige manier waarop je bewust de beslissing kunt nemen om van gedachten te veranderen (over religie of wat ook maar) is dat je geest het vermogen heeft om je fysieke brein teniet te doen. Natuurlijk hebben miljoenen mensen door de geschiedenis heen ervaren dat ze in staat waren om van gedachten te veranderen en de overtuigingen los te laten waarmee ze waren opgevoed. Miljoenen mensen hebben ervaren dat ze door gebruik te maken van de wetenschap van de psychologie of verschillende zelfhulpmethoden, omstandigheden in hun psyche konden veranderen, van slechte gewoonten tot diepe trauma’s.

De geest is meer dan de hersenen
De conclusie waarop de Psychologie van het Hogere Bewustzijn berust, is dat iets in de menselijke geest het fysieke brein teniet kan doen, zelfs de programmering waaraan je tijdens je opvoeding werd blootgesteld. Er is een kern in je geest, zoals elders beschreven, die mentaal uit de hersenen kan stappen en bewust kan besluiten om je daden, gevoelens, gedachten en diepste overtuigingen te veranderen.

Hoe kan dit? Omdat je geest een energieveld is dat buiten het fysieke brein om bestaat. Dit ontkent geenszins dat je fysieke brein diepgaande invloed heeft op je geest. Het zegt simpelweg dat een deel van je geest een energieveld is dat níét door de hersenen wordt geproduceerd. Dit veld van de geest bestaat in een rijk met vibraties dat hoger is dan de vibraties waaruit je fysieke brein bestaat. Daarom kan het je fysieke brein tenietdoen.

Een grove analogie is die van een auto. Stel je voor dat een buitenaards ruimteschip de aarde bezocht en haar van een afstand observeerde. Ze zouden misschien tot de conclusie kunnen komen dat de dominante levensvorm op aarde is wat wij auto’s noemen. Ze zijn overal, ze bewegen zich voortdurend en de samenleving lijkt rondom hen en hun behoeften georganiseerd te zijn.

Wij weten natuurlijk dat een auto slechts een voertuig is dat we gebruiken om van punt A naar punt B te komen. Jij bent de eigenaar van je auto, jij wordt niet jouw auto als je erin stapt, want je kunt er ook weer uit. Ook kunnen je hersenen en je fysieke lichaam worden beschouwd als een voertuig dat je gebruikt om bepaalde ervaringen te krijgen en de dingen te doen die je kunt doen met een fysiek lichaam op deze fysieke planeet.

Je geest werd niet door je brein geproduceerd, je geest is op een gegeven moment de hersenen binnengekomen. Je kunt uit je lichaam stappen en een bewust bestaan blijven leiden. Dit wordt gedemonstreerd door de oefening waarin je mentaal uit je geest stapt, terwijl jij jezelf van een afstand ziet lezen.

De onmiddellijke conclusie is dat je geest meer is dan je hersenen, en daarom kan je geest jouw gedachten veranderen.

Er zijn andere conclusies waar we later naar zullen kijken, maar nu zullen we eerst nadenken over wat de geest als energieveld werkelijk betekent.

De vier niveaus van je geest – en de wereld