Ontwaken uit de christendom-waanzin

door Kim Michaels

Wat is de christendom-waanzin?
Een van de duidelijker aspecten van de christendom-waanzin is juist het feit dat de meerderheid van de mensen die zichzelf als ‘goede christenen’ beschouwt, de meest bekrompen mensen op aarde zijn. Dit is erg ironisch, omdat de vroege volgelingen van Jezus geen bekrompen mensen hadden kunnen zijn. Als zij dat geweest waren, dan zouden zij zich aan de kant van de Schriftgeleerden en farizeeërs hebben geschaard en hadden ze Jezus afgewezen.

Dus de waarheid is gewoon dat de overgrote meerderheid van de mensen die zichzelf als ware volgelingen van Jezus beschouwde, zeer waarschijnlijk Jezus zouden afwijzen als zij hem vandaag zouden tegenkomen. Dit is een onaangename waarheid, maar niettemin waar! En dit is echt een vorm van waanzin. Het is ook een duidelijke vorm van hypocrisie.

Over hypocrisie gesproken, wij weten allemaal wat Jezus van hypocrieten vond, bijvoorbeeld toen hij in Matteüs meerdere keren uitriep: “Schriftgeleerden en farizeeërs, hypocrieten…”. Dan zou je in alle redelijkheid moeten aannemen dat iedereen die zichzelf christen noemt, zichzelf en ook hun religie monitort wat betreft elke hint naar hypocrisie.

In plaats daarvan zien we dat de naakte waarheid is dat miljoenen mensen serieus denken dat zij ‘goede christenen’ zijn, er absoluut van overtuigd zijn dat zij worden gered, maar hun daden en woorden doen geen recht aan de basiseisen die Christus heeft gesteld, zoals de andere wang toekeren of je naaste liefhebben als jezelf.

Deze discrepantie zie je bij veel mensen door de hele geschiedenis heen en veel christenen zijn zich hier pijnlijk van bewust. Veel mensen zijn zich ervan bewust dat hun eigen daden tekortschieten en veel mensen zijn zich ervan bewust dat de christelijke religie een lang snoer van huichelarij en tekortkomingen is. Maar weinig mensen hebben dit basisprobleem duidelijker geuit dan Mahatma Gandhi, die zei:

Ik houd van jullie Christus, ik houd niet van jullie christenen. Die lijken helemaal niet op jullie Christus.

Wij zouden dit de existentiële vraag van het christendom kunnen noemen en de volgende logische vraag is hoe wij daar mee omgaan. Onze benadering is vanzelfsprekend een van ontkenning en dit is de ‘gebrekkige’ reactie van bijna alle doorsnee christelijke kerken. Dit verklaart waarom veel christenen het gevoel hebben dat zij fundamenteel superieur zijn – zelfs in de ogen van God – vergeleken met mensen die geen lid zijn van een christelijke religie of lid van hun ‘superieure’ kerk. Het verklaart ook waarom heel veel christenen geloven dat hun verlossing gegarandeerd is door het feit dat zij lid zijn van een christelijke kerk en aan alle gestelde eisen voldoen. Met andere woorden, veel christenen geloven dat zij zullen worden gered, ook al voldoen ze niet aan de eisen die Jezus heeft gesteld, terwijl veel niet-christenen niet zullen worden gered – zelfs als zij voldoen aan de maatstaf die Christus heeft gesteld.

Vanzelfsprekend bestaat deze vorm van ontkenning al vele eeuwen, maar dit boek wordt gebaseerd op de observatie dat er een omslag is geweest en dat het aan steeds meer mensen duidelijk wordt dat de tijd van ontkenning voorbij is. Een demonstratie van dit fenomeen is het feit dat veel doorsnee christelijke kerken leden verliezen, in ieder geval in de westerse wereld. De meeste landen in Europa worden niet meer als christelijke naties beschouwd, omdat de meerderheid van hun burgers niet meer actief is in een christelijke kerk (hoewel sommigen alleen in naam lid zijn).

Wat is hier in principe de verklaring voor? Welnu, is die niet dat de christelijke religie in haar huidige vorm niet meer aan de spirituele noden van de mensen op de moderne wereld tegemoet kan komen – een wereld die in vele opzichten veel complexer is dan in de tijd waarin de huidige christelijke doctrines en rituelen werden ontwikkeld. Wij kunnen dit niet goedpraten door te zeggen dat de mensen hun geloof in God aan het verliezen zijn en daardoor geen spirituele noden hebben, omdat de feiten en de statistieken het tegenovergestelde beweren. Moderne mensen hebben psycho-spirituele noden, maar de traditionele christelijke kerken kunnen daar niet meer aan tegemoet komen. Maar in plaats van dit feit toe te geven en de noodzakelijke veranderingen door te voeren, zijn de meeste christelijke kerken net als de dinosaurussen, die uitstierven omdat die koudbloedige dieren er niet in slaagden om zich aan de veranderende wereldomstandigheden aan te passen.

Dit is het schoolvoorbeeld van een kerk die weigert te veranderen; neem nu het seksschandaal in de katholieke kerk. Het fenomeen van seksueel misbruik is niet nieuw, omdat dit al eeuwen gaande is. Maar het nieuwe is dat de traditionele aanpak van de kerk om dit te ontkennen, niet meer werkt. Het lijkt alsof het voorjaar van 2012 een omslag markeerde, en de kerk kan de slechte pers gewoonweg niet meer negeren.

De basale premisse voor dit boek is simpel: De tijd om dit te ontkennen, is voorbij. Het wordt tijd om het feit onder ogen te zien dat wij, als we beweren dat wij ‘goede christenen’ zijn, maar ons niet houden aan de basale geboden van Jezus, ons als hypocrieten gedragen. En als wij weigeren om te erkennen dat het christendom zich moet aanpassen aan de veranderende wereldomstandigheden of uitsterven (in ieder geval verouderd is als belangrijke religie in het westen) dan lijken wij op dinosaurussen. Dit zou duidelijk een vorm van krankzinnigheid zijn, want hoewel dinosaurussen niet het vermogen bezitten om zich aan te passen, bezitten wij dat vermogen wel – de enige vraag is of wij dat willen.

In probeer niet te zeggen dat het existentiële probleem van het christendom oplossen, een eenvoudige taak is. Er zijn veel niet-christenen die christenen graag confronteren met hun tekortkomingen, maar die er zelf vaak niet in slagen om zich aan de geboden van Christus te houden. En het is een basaal feit dat christenen natuurlijk mensen zijn die het goed bedoelen en heel graag de geboden van Christus zouden willen naleven – als zij maar wisten hoe.

En dit is de werkhypothese voor dit boek. Het begint met de erkenning van een basaal feit: Jezus heeft een spirituele lering gegeven die een bepaalde maatstaf stelt voor menselijk gedrag. Maar je aan die maatstaf houden, IS NIET GEMAKKELIJK.

Als we dit eenmaal hebben toegegeven, kunnen we de logische vraag stellen: “Waarom is het zo moeilijk om je aan de maatstaf van Christus te houden?”

Vanzelfsprekend zijn er meerdere opties om die vraag te beantwoorden. Eén is dat je zegt dat Jezus gewoon niet realistisch was, dat hij een hopeloze idealist was, iemand uit Utopia, die onrealistische eisen stelde. Een andere reden is dat er iets mis is met ons, dat wij zondaren zijn die niet in staat of bereid zijn om te doen wat ervoor nodig is om aan de maatstaf van Christus te voldoen.

Het probleem met deze beide benaderingen is dat zij ons ontkrachten. Als de basale boodschap van Christus in gebreke blijft of als wij in gebreke blijven, wat kunnen we er dan nog aan doen? Een ander probleem is dat men aanneemt dat Jezus niet wist wat hij deed, wat ik persoonlijk niet geloof.

Dit boek pakt het anders aan. De werkhypothese is dat Jezus precies wist wat hij deed. Hij heeft ons een leer gegeven die wij realistisch gezien kunnen naleven en hij heeft ons de kennis gegeven hoe wij die leer kunnen belichamen. Daardoor is het inderdaad mogelijk om je te houden aan de maatstaf van Christus.

Het is echter niet gemakkelijk om de leer van Jezus te belichamen en dit is onderdeel van de reden dat heel weinig mensen in staat zijn om dat te doen. De ware boodschap van Christus begrijpen vereist een fundamentele omslag van je perspectief en in de tijd van Jezus waren maar heel weinig mensen in staat om die aardverschuiving door te maken. Vanaf het allereerste begin waren er onder de ware aanhangers maar weinig mensen die de boodschap van Jezus volledig begrepen en het gevolg was dat die boodschap als snel ‘verloren’ ging. Helaas is het christendom als geheel nooit helemaal hersteld van dat verlies, omdat tot dusver maar heel weinig christenen wilden kijken naar wat er verloren is gegaan bij de stichting van de officiële religie.

Zolang die ontkenning blijft bestaan, is het christendom een catch 22. Je kunt op geen enkele manier de basale discrepantie tussen het gedrag van christenen en de geboden van Christus oplossen. Je moet die discrepantie vanzelfsprekend overwinnen door meer mensen de leringen van Christus werkelijk te laten belichamen. Maar zolang de Sleutel tot de Kennis niet wordt ontdekt, kunnen mensen op geen enkele manier de ware leringen van Jezus belichamen. Hoe je het ook probeert, je zult altijd tekortschieten als je niet volledig die verandering in perspectief begrijpt die Jezus wil dat wij bereiken. Het probleem is een gesloten cirkel en zoals Albert Einstein heeft gezegd, kun je een probleem niet oplossen met dezelfde bewustzijnsstaat als de bewustzijnsstaat die het probleem heeft gecreëerd.

De enige conclusie waartoe we kunnen komen, is: Als wij niet de verhoudingen willen veranderen, als wij de catch 22 willen veranderen, moeten wij iets anders doen. Wij moeten dapper durven te gaan waar nog geen enkele christen is gegaan. Wij moeten opnieuw over het christendom durven nadenken en onszelf nieuwe en gedurfde vragen stellen over wat Jezus ons echt probeerde te leren.

Als wij niet een poging doen om opnieuw over het christendom na te denken, zijn we duidelijk bezig met een vorm van collectieve krankzinnigheid, want zoals Albert Einstein ook heeft gezegd: “Hoe lang blijven de christenen nog steeds hetzelfde doen en verwachten dat het christendom het kan overleven in een wereld die sneller dan ooit aan het veranderen is?”

Samengevat:

• Jezus heeft ons een leer gegeven die wij kunnen belichamen.
• De innerlijke lering van Jezus belichamen vereist een aardverschuiving in perspectief.
• Jezus heeft ons de sleutel gegeven om deze omslag te maken – de Sleutel tot de Kennis – maar die zijn we kwijtgeraakt en is moeilijk terug te vinden in officiële doctrines en dogma’s.
• Als wij ons aan de geboden van Christus willen houden en als wij willen dat het christendom een religie voor moderne mensen wordt, moeten wij die verloren gegane kennis opnieuw ontdekken en toepassen op de moderne tijd.
• Hiervoor moeten we buiten de gesloten cirkel kijken, het mentale kader, dat wordt vertegenwoordigde door christelijke doctrines en overtuigingen.
• Dit boek kun je beschouwen als een ontdekkingsreis die de verloren Sleutel tot de Kennis probeert te vinden en die de innerlijke mysteries van Christus zal ontsluiten.

De vraag wordt nu: Heb je belangstelling voor deze reis? Als het antwoord ook maar een aarzelend ‘ja’ is, dan is de volgende vraag of je de enige karaktertrek bezit die je nodig hebt om zelfs maar aan die reis te beginnen. Ik zal het anders zeggen: “Wat is je persoonlijke evenwicht tussen liefde en angst?

Het evenwicht tussen liefde en angst – een nieuwe maat om na te denken over je persoonlijke leven en de geschiedenis van de mensheid
Op grond van enige basiskennis van je persoonlijke psyche kan je reactie op dit boek met een zeer grote mate van zekerheid worden voorspeld. Het is gewoon een kwestie van of je eerste reactie op het leven berust op angst of op liefde.

Het concept dat ik hier aan het begin wil introduceren, is dat wij allemaal een persoonlijk evenwicht tussen liefde en angst bezitten. Het is gewoon een manier om te meten in welke mate ons leven wordt beheerst door angst en in welke mate door liefde. Beschouwen we de wereld als een gevaarlijke plek met bedreigingen om elke hoek van de straat of zien we de wereld als een omgeving waarin alles een kans is om te groeien en te leren? Vinden wij dat het glas van het leven halfvol of halfleeg is?

Waarom is het belangrijk om het meteen aan het begin van een boek over het christendom te hebben over het evenwicht tussen liefde en angst? Welnu, zoals al gauw duidelijk zal worden – bij degenen die niet bang zijn om verder te lezen – is het evenwicht tussen angst en liefde een deel van de oorspronkelijke boodschap van Jezus, hoewel hij niet precies dezelfde woorden heeft gebruikt. De vroege volgelingen van Jezus konden niet worden beheerst door angst, anders waren ze wel bij de officiële joodse religie gebleven en zouden ze Jezus hebben gezegd dat Jezus een charlatan was (net zoals de meeste mensen.) Laten we echter niet op onszelf vooruitlopen.

De pragmatische reden dat ik hierover begon te spreken is dat je persoonlijke evenwicht tussen liefde en angst jouw reactie op de informatie die ik in dit boek verstrek, bepaalt. Waar gaat dit boek over? Het gaat over het presenteren van informatie. Zoals ik in de introductie heb gezegd, is de werkpremisse van dit boek dat wij over onze benadering van het christendom moeten nadenken. De enige manier om dat te doen, is op zoek te gaan naar ideeën en vragen te stellen die gewoonlijk niet worden gesteld in gemeentes van het doorsneechristendom. En het is een onweerlegbaar feit dat de meerderheid van alle christenen bang zijn om naar deze ideeën te kijken en vragen te stellen die veel verder gaan dan de gevestigde doctrines van hun kerk. Zij zijn bang om het enige te doen wat een kans van slagen heeft als je een hervorming in de christelijke religie wilt doorvoeren. Het enige wat dus juist in de weg staat voor vernieuwing is angst – en daarom moeten we meteen bij het begin angst aanpakken. Als wij niet vanaf het begin voor onze angst zorgen, dan heeft de rest van dit boek geen kans om positieve invloed op je leven uit te oefenen of op het christendom als geheel.

Oké, de basale dynamiek is dat ik in dit boek alleen maar nieuwe informatie aan je geef. Wat jij met die informatie doet, is jouw zaak. Maar door je bewust te worden van jouw evenwicht tussen angst en liefde, kun jij jezelf daadwerkelijk de kracht geven om de op angst berustende reactie los te laten die waarschijnlijk door jouw ‘goede christelijke opvoeding’ bij jou is geprogrammeerd. Het is een feit dat de meeste christenen bang zijn om naar nieuwe ideeën te kijken, omdat ze bang zijn voor een reeks onaangename gevolgen die kunnen reiken van uitsluiting door je familie en gemeenschap, geëxcommuniceerd worden door je kerk tot eeuwige kwellingen in een brandende hel.

Als jouw psyche door angst wordt beheerst, dan ben je geneigd om alle nieuwe informatie als een bedreiging te zien en als de nieuwe overtuiging te ver jouw huidige kennis of overtuigingen overstijgt, zul je die informatie verwerpen zonder er goed naar te kijken. Als je psyche meer wordt beïnvloed door liefde, dan zul je nieuwe informatie als een mooie kans beschouwen en dan zul je die nader bekijken voor je besluit of jij die accepteert of afwijst.

En nu hebben we een goed voorbeeld van wat ik de christendom-waanzin noem. Het valt niet te ontkennen dat de meerderheid van de mensen die zichzelf ‘goede christenen’ noemt, hun religie hebben gebruikt om hun geest af te sluiten voor alle nieuwe informatie die verder gaat dan wat zij al geloven. Zij hebben gebruikt wat zij als de leringen van Christus beschouwen om van hun geest een gesloten systeem te maken, een gesloten mentaal kader. En veel mensen hebben de sleutel weggegooid – de sleutel tot de kennis.

De meeste christenen denken dat zij al alles weten over het leven, God en de verlossing, en zij denken dat zij de boodschap en leer van Jezus helemaal en juist hebben begrepen. Zij denken dat ze die kennis hebben gekregen door middel van de doctrines van de christelijke religie van vandaag en daarom denken ze dat zij niet over de historische feiten hoeven na te denken van hoe de christelijke religie de dominante religie in de westerse wereld werd. Zij denken dat zij niet hoeven na te denken of de lange en bloedige geschiedenis van het christendom de ware boodschap van Jezus misschien verdraaid – of misschien wel volledig verdonkeremaand – zou kunnen hebben. Zij geloven dat zij niet een overtuiging hebben, maar dat dit een feit is.

Laten we eens nadenken over een hypothetische vraag. Laten we aannemen dat er echt een heel grote discrepantie bestaat tussen de ware leringen van Jezus en de doctrines van het moderne christendom. Dan komt er één fundamentele vraag naar voren: “Als er iets ontbreekt of mis is met onze huidige overtuigingen, zou ik dat dan willen weten?” Een op angst berustende persoonlijkheid zou negatief antwoorden en in plaats daarvan tegen die vraag ingaan en bestaande overtuigingen gebruiken om te zeggen dat die overtuigingen niet onjuist kunnen zijn. Dit kun je vergelijken met mensen die de overtuiging gebruiken dat de aarde plat is toen Columbus terugkwam en beweerde dat hij in het westen nieuw land had ontdekt. Met andere woorden, de mensen die worden gedomineerd door angst, veranderen hun huidige overtuigingen onvermijdelijk in een gesloten systeem, omdat zij hun overtuigingen gebruiken om zich tegen nieuwe informatie af te zetten die verder gaat dan hun mentale kader. Dan heb ik nog een vraag voor jou: “Hoe kun je ooit vergissingen in je overtuigingen loslaten, als je huidige overtuigingen een gesloten systeem zijn geworden?” En is een gesloten geest het kenmerk van een ‘goede christen’? Is dit de reactie die Jezus van zijn volgelingen zou willen?

Wilde Jezus dat zijn volgelingen hun geest afsloten voor nieuwe informatie?
Wat wilde Jezus eigenlijk van zijn volgelingen? Om die vraag duidelijk te maken, zal ik je vragen om iets te overwegen wat je waarschijnlijk nog nooit eerder is gevraagd om over na te denken: “Wat was de voornaamste dynamiek toen Jezus 2000 jaar geleden mensen benaderde?”

Denk hier een ogenblik over na. Wat was het meest basale ‘ding’ dat Jezus de mensen kon bieden? Ik weet dat je misschien bent opgegroeid met het idee dat Jezus de mensen verlossing kwam bieden, maar als je probeert daaruit te stappen, dan zie je een breder perspectief. In werkelijkheid kwam Jezus de mensen informatie brengen, nieuwe informatie, en dat hield in dat dit informatie was over iets wat verder ging dan de mensen in zijn tijd al wisten en geloofden!

Voel je dat er iets bij jou begint te roeren vanwege die gedachte? Voel je dat er iets belangrijks wordt gezegd, iets wat je mogelijk meer inzicht in de missie van Jezus en zijn boodschap zou kunnen geven?

Denk eens na over het volgende: Jezus verscheen niet in een samenleving die geen religie had. Hij verscheen in een samenleving waarin de mensen een heel rigide religie hadden. Jezus predikte verlossing aan mensen die geloofden dat zij al alles wisten wat zij moesten weten over de verlossing. De joden waren er in zijn tijd heilig van overtuigd dat zij het uitverkoren volk van God waren en dat zij in ieder geval verlost werden, als ze maar de doctrines, rituelen en tradities van hun religie naleefden. Hoe gemakkelijk denk je dat het voor Jezus was om een nieuwe vorm van verlossing in die omgeving te prediken? Wat denk je dat het grootste obstakel was voor Jezus? Ja, dit was juist dat de mensen hun religie hadden gebruikt om hun geest af te sluiten voor alle informatie die hun huidige overtuigingen oversteeg. Het belangrijkste obstakel voor Jezus was dat de mensen hun geest hadden afgesloten voor alle nieuwe informatie over God, het leven en de verlossing.

Begrijp je dan de ironie dat Jezus is gekomen om de geest van de mensen te openen voor nieuwe informatie, maar de religie die beweert dat zij hem vertegenwoordigt een van de meest effectieve middelen werd om de geest van de mensen voor nieuwe informatie af te sluiten?

Als je de ironie hiervan niet inziet – en als je al bezig bent om jouw huidige benadering van het christendom te verdedigen – dan heeft dit boek je niets te bieden. Dit boek werd niet geschreven als een vergeefse poging om mensen over te halen die een op angst gebaseerde benadering van het leven hebben en zodoende hun geest gesloten hebben. Ik ben tot het besef gekomen dat ik niet mijn leven wil besteden aan het veranderen van de geest van bekrompen mensen. Zodoende is het boek geschreven voor mensen die in ieder geval aan een op liefde gebaseerde benadering van het leven zijn begonnen.

Wat is de bedoeling van dit boek? Je informatie geven die voor de meeste mensen nieuw zal zijn. Deze informatie heeft het potentieel om je inzicht te verdiepen in de innerlijke leringen van Jezus en dit kan je helpen om de manier te veranderen waarop je naar het leven, naar God en de ‘verlossing’, of hoe je het maar wilt noemen, kijkt. En dit kan je helpen om de controle te hebben over hoe je het leven ervaart, en een negatieve ervaring van het leven loslaat. Wat betekent dit?

Wat is jouw persoonlijke evenwicht tussen liefde en angst?
De volgende stap is dat ik een concept introduceer waar je waarschijnlijk niet over gehoord hebt op de zondagsschool of de kleuterschool. Dit is jouw persoonlijke evenwicht tussen liefde en angst. In welke mate wordt jouw reactie op situaties in het leven gedomineerd door angst en in welke mate door liefde?

Waarom is dat nu zo belangrijk? Welnu, er is een persoonlijk en een supra-persoonlijk perspectief. Op persoonlijk niveau bepaalt het evenwicht tussen liefde en angst je basale reactie op het leven. Daardoor bepaalt het ieder aspect van je leven. Dit bepaalt of je het leven op een positieve of negatieve manier ervaart. Als je de wens hebt om je ervaring van het leven op wat voor manier ook te verbeteren, kun je dat alleen maar als jij je bewust wordt van je persoonlijke evenwicht tussen liefde en angst en die van angst in liefde te veranderen.

Op supra-persoonlijk niveau bepaalt het evenwicht tussen liefde en angst ieder aspect van de samenleving. De reden is dat de samenleving wordt gevormd door mensen en mensen doen wat zij doen op grond van hun reactie op situaties – en hun reactie wordt altijd bepaald door hun evenwicht tussen liefde en angst.

De geschiedenis staat vol voorbeelden van mensen bij wie het evenwicht tussen liefde en angst op extreme manieren zwaar overhelde naar angst en die daardoor extreme situaties hebben geschapen. Het moet bijvoorbeeld duidelijk zijn dat Adolf Hitler een goed voorbeeld is van iemand die door angst werd gedomineerd. Aan de andere kant is Jezus een goed voorbeeld van iemand die angst volledig overwonnen had en alleen liefde tot uiting bracht. Daardoor hebben we nu een maatstaf gekregen om historische en huidige gebeurtenissen te beoordelen. Waren die het gevolg van een reactie die op angst berustte of op liefde?

Als jij je afvraagt wat dit met het christendom te maken had en het onderwerp van dit boek, zal ik je snel een vraag tussendoor stellen (een gedetailleerdere verklaring volgt later): “Denk je dat het mogelijk is dat mensen in de lange geschiedenis van het christendom zijn beïnvloed door mensen bij wie het evenwicht tussen liefde en angst meer naar angst overhelde?” Als je in de verleiding komt om ‘nee’ te zeggen, laat ik je er dan van verzekeren dat jij heel weinig weet over de onweerlegbare historische feiten over hoe het christendom de dominante religie in de westerse wereld werd. Die feiten tonen duidelijk aan dat het christendom met opzet is gebruikt om angst te zaaien bij de gewone bevolking met de bedoeling om de mensen gemakkelijker in hun macht te krijgen.

En dit brengt ons bij één van de duidelijke voorbeelden van wat ik de ‘christendom-waanzin’ noem: “Hoe kon het gebeuren dat een lering die is gegeven door een totaal op liefde gebaseerde spirituele leider – Jezus – in een formele religie werd veranderd die op angst berust net als de joodse religie waarvan de leiders Jezus hadden gedood?” Met andere woorden, hoe kon de op liefde berustende religie die Jezus heeft gesticht, een op angst gebaseerde religie worden die hem en zijn boodschap hebben afgewezen?

Let nu alsjeblieft goed op je reactie op die eenvoudige vragen. Voel jij je daar op wat voor manier ook door bedreigd? Als dat zo is, dan is dat gevoel dat jij je bedreigd voelt door nieuwe informatie het grootste effect van het evenwicht tussen liefde en angst dat naar angst overhelt. Begrijp je, angst sluit je geest voor nieuwe informatie af en liefde opent je geest voor nieuwe informatie.