Welke krachten proberen de democratie te vernietigen of te ondermijnen? Om dit relevanter te maken voor de huidige situatie kijk eens naar de situatie met Vladimir Poetin; wat hij Rusland heeft aangedaan en wat hij heeft geprobeerd het westen aan te doen.

Veel mensen hebben zich na de invasie in februari 2022 afgevraagd: “Behandelde het westen, vooral West-Europa, Poetin en Rusland de afgelopen bijna twintig jaar niet goed? Was dit een gigantische misrekening? Was dit een mislukt beleid?” Dit is een vraag waar geen eenvoudig antwoord op is, zeker geen ja of nee. Maar er is natuurlijk een hoger bewustzijnsperspectief op de situatie.

Het einde van de Koude Oorlog
Tijdens de Koude Oorlog werd het collectieve bewustzijn in West-Europa en in de Verenigde Staten verhoogd. Het bewustzijn in Rusland werd ook verhoogd, maar dat ging veel langzamer. Natuurlijk begon ze in het begin op een lager niveau omdat het collectieve bewustzijn in Rusland zelfs al voor de oprichting van de Sovjet-Unie lager was dan in de Verenigde Staten en de West-Europese landen.

Als gevolg van deze groei in bewustzijn en het verhogen van het bewustzijn in de westerse landen, groeide het besef hoe absurd de situatie was geweest tijdens de Koude Oorlog. Men besefte in toenemende mate hoe absurd het was dat er twee militaire blokken tegenover elkaar stonden die beide kernwapens hadden. Daarom had elke militaire confrontatie tussen die twee het potentieel om te escaleren in een nucleaire strijd die al het leven op aarde had kunnen vernietigen. Dit wil niet zeggen dat men dit niet besefte in de Sovjet-Unie, maar de gewone bevolking was zich daar maar heel weinig van bewust. Slechts enkele leiders waren hiervan op de hoogte – en lang niet alle. In het westen was men zich er zowel bij de bevolking als bij de leiders veel meer van bewust hoe absurd die situatie werkelijk was. Het gevolg hiervan was dat er een groeiend bewustzijn in het democratische westen kwam en een groeiend verlangen om aan deze situatie een eind te maken, om de wereld op een plek te brengen waar de dreiging van nucleaire vernietiging niet meer van belang was, zelfs als er nog wel kernwapens waren.

Toen de Sovjet-Unie uiteenviel, haalden veel mensen in het westen opgelucht adem en zeiden, of dachten: “Hopelijk hoeven we ons nooit meer zorgen te maken over het spook van een nucleaire oorlog.” Dit was natuurlijk voordat Noord-Korea kernwapens ontwikkelde. Er waren maar een paar staten, en op Rusland na hadden die niet genoeg kernwapens om een wereldwijde bedreiging te vormen. Het was heel begrijpelijk dat veel mensen geloofden dat de tijd van angst voor een nucleaire oorlog op de planeet voorbij was. Als gevolg van deze collectieve zucht van verlichting kwamen de westerse naties in een gemoedstoestand waarin ze Rusland in zekere zin vrij spel gaven. Ze besloten, niet per se openlijk of publiekelijk, maar wel in gedachten, dat ze heel tolerant zouden zijn ten aanzien van alles wat de Russen ook zouden doen, zolang ze dat maar binnen de grenzen van Rusland deden.

De uitbreiding van de NAVO
Sommigen, zowel in het westen maar natuurlijk ook in Rusland, zullen zeggen: “Waarom hebben ze toen de NAVO uitgebreid?” In de eerste plaats omdat er destijds vanuit de Russische leiding eigenlijk geen verzet was tegen de uitbreiding van de NAVO. Misschien wel in het hoofd van Vladimir Poetin, maar hij was niet in een positie om dit te uiten. Dat is één kant van de medaille.

De andere kant van de medaille is natuurlijk dat een aantal Oost-Europese landen deel hadden uitgemaakt van de Sovjet-Unie of het Warschaupact. En zij wisten uit ervaring hoe gemakkelijk er iets kan veranderen in Rusland. Ze wisten hoe agressief Rusland kan zijn. En ze wisten hoe wreed Rusland kan zijn als bezettingsmacht. Er is echt geen leukere manier om dit te zeggen. Dit hadden ze meegemaakt. In de Baltische landen werden tienduizenden mensen ontvoerd, weggehaald bij hun familie en uit hun leven daar, in veewagons gestopt en vervoerd naar werkkampen in Siberië. Dit valt niet te ontkennen, tenzij je de Russische geschiedenis ontkent, iets wat natuurlijk mag. Maar in de echte wereld is er geen manier om dit te ontkennen. Dit is gebeurd, het was wreed, het ging in tegen het internationale recht, het ging in tegen de menselijkheid, maar het gebeurde wel.

Natuurlijk wilden deze landen zeggen: “Nooit meer. We willen nooit meer gedomineerd of bezet worden door Rusland punt uit.” Dat is de reden dat sommige landen oprecht en drastisch hebben geprobeerd in aanmerking te komen voor het NAVO-lidmaatschap en het EU-lidmaatschap. En dit werd natuurlijk deels gedreven door de wens om de levensstandaard van hun bevolking te verhogen. Maar vooral wat de NAVO betreft, was het duidelijk dat ze dan niet opnieuw door Rusland zouden worden bezet of door Rusland zouden worden gedwongen tot een zogenaamd defensief bondgenootschap. Daarom werd dit toegestaan.

De Russische leiders (althans sommige Russische leiders) waren zich hier een beetje van bewust en zeiden dat ze wilden dat de wereld zich veilig zou voelen opdat ze zich nooit meer door Rusland bedreigd hoefden te voelen. Onder enkele leiders in Rusland, veel intellectuelen en zelfs sommige mensen die een nieuw tijdperk wilden, was een zekere beweging gaande dat Rusland haar plaats zou vinden als gelijke onder de naties. Er werd oprecht een poging gedaan en men had de wens om dit te realiseren.

Daarom hadden de westerse landen niet het gevoel dat het een probleem voor Rusland zou zijn als de NAVO werd uitgebreid, omdat de westerse landen de NAVO altijd puur als een defensieve alliantie zagen. En als je niet wordt aangevallen, wat is dan het risico van een verdedigingsalliantie? Natuurlijk zagen de nieuwe leden van de NAVO het ook als een defensief bondgenootschap. Het was een verzekeringspolis voor het geval er iets zou veranderen in Rusland, dus begonnen de Russen opnieuw agressief te worden tegenover hun buren. De Baltische staten hadden geen enkele wens om Rusland ooit aan te vallen en te veroveren. De westerse landen of de Verenigde Staten hadden ook niet de wens om Rusland te veroveren.

Veel mensen in Rusland zullen hieraan twijfelen, velen zullen het ontkennen. Maar de waarheid is dat geen enkele natie buiten Rusland ooit serieus heeft overwogen om Rusland te veroveren sinds Hitler. De Duitse natie dacht hier niet over na, maar Hitler wel. Sindsdien heeft niemand serieus overwogen om Rusland te veroveren om verschillende redenen, hoofdzakelijk vanwege de omvang van Rusland. De NAVO is altijd een defensief bondgenootschap geweest.

De gemiste kans om post-Sovjet-Rusland op een gestage opwaartse koers te zetten
Als deze situatie zo was gebleven, als de ontwikkeling in Rusland was doorgegaan, dan zou Rusland tegenwoordig een moderne democratische natie zijn geweest waarin de levensstandaard van de gewone bevolking hetzelfde zou zijn als in sommige Oost-Europese landen die deel uitmaakten van de Warschau Pact. Er zou vrijheid van meningsuiting en persvrijheid zijn geweest. Er zou een bloeiend zakenklimaat zijn dat niet uitsluitend op natuurlijke hulpbronnen vertrouwde om snel winst te maken. Er zouden geen oligarchen zijn geweest, want in een democratischer Rusland zou een kleine elite de rijkdom van de natuurlijke hulpbronnen niet mogen plunderen zonder dat de gewone bevolking hier ook van mee profiteerde.

In de echte wereld stond het westen niet vijandig tegenover Rusland. Er klonk een zucht van verlichting: “Misschien hoeven we ons geen zorgen te maken over Rusland als oorlogsdreiging, inclusief een nucleaire oorlog.” Het verlangen bestond om Rusland tot bloei te zien komen en een welvarende natie te worden waarin de bevolking een goede levensstandaard had. Natuurlijk kun je een paar uitzonderingen vinden, maar dit was de algemene gedachte van het westen. Dit bracht het westen ertoe om de houding te ontwikkelen dat ze zeer tolerant zouden zijn ten opzichte van Rusland en het Russische beleid.

De (nieuwe) oude garde en Vladimir Poetin komen aan de macht
Daar komt drastisch verandering in wanneer Vladimir Poetin aan de macht komt. En niet alleen Poetin natuurlijk. Er was ook een oude garde van mensen uit de Sovjet-Unie die ten tijde van de Sovjet-Unie geen hoge leidinggevende posities bekleedden. Zij waren als het ware de volgende generatie in de Sovjethiërarchie die de ambitie had om zich helemaal naar de top te werken, zodat ze de Sovjet-Unie in hun macht konden krijgen. Poetin was slechts een van hen. De oude garde had geen hoge leidinggevende posities tijdens de Sovjet-Unie. Dit is belangrijk omdat ze de situatie van de leiders aan de top niet kenden en niet begrepen. Dit is in zekere zin begrijpelijk omdat de Sovjet-Unie een zeer hiërarchische samenleving was waar niet heel veel informatie van boven naar beneden werd gedeeld. Ze konden het eigenlijk niet weten.

Het probleem was dat Gorbatsjov en de mensen om hem heen in ieder geval wel wat begrip hadden van de economische realiteit waarmee de Sovjet-Unie eind jaren tachtig werd geconfronteerd, Poetin en zijn generatie hadden daar vrijwel geen notie van. Ze begrepen niet dat de Sovjet-Unie gewoon haar houdbaarheidsdatum had bereikt. De Sovjet-Unie was onhoudbaar, niet alleen vanwege de manier waarop de Sovjet-Unie werd georganiseerd, maar ook vanwege de ontwikkelingen in de rest van de wereld, waaronder de verhoging van het collectieve bewustzijn. De waarheid is dat Gorbatsjov, Jeltsin en veel van de andere topleiders begrepen dat dit het einde van de Sovjet-Unie was en ze begrepen op zijn minst een paar redenen. Ze besloten toen, sommigen met tegenzin, maar ze besloten wel dat het tijd was om Rusland in een nieuwe fase te brengen om de Russische samenleving te verbeteren. Ze realiseerden zich dat de Russische economie – de Sovjeteconomie –zou instorten als ze niets zouden doen, en Rusland dan zou instorten. Ze begrepen de realiteit, maar Poetin en zijn generatie niet.

Ze vonden daarom dat de oude garde een fout had gemaakt toen die de Sovjet-Unie ontbond. Ze verkeerden nog steeds in een naïeve, dromerige, staat waarin ze dachten dat de Sovjet-Unie tot in het oneindige had kunnen blijven bestaan als de oude leiders haar niet hadden ontbonden. Ze vonden dat dit een vergissing was. En sommigen dachten dat het gedeeltelijk door de westerse druk kwam, maar het kwam niet door de druk van het westen, het kwam vooral doordat het Sovjetsysteem gewoon niet meer opgelapt kon worden. Het was een systemisch probleem dat niet kon worden opgelost. Het kon gewoon niet worden opgelost.

Het tijdperk van de oligarchen
Aan het einde van de jaren negentig en het begin van de jaren 2000 is er een groep mensen die zichzelf langzaamaan in hogere posities in de Russische samenleving hebben gemanipuleerd. Wanneer Poetin aan de macht komt, zien ze hun kans schoon om meer macht te krijgen. Ze beginnen het democratiseringsproces terug te draaien. Wat nog belangrijker is, ze beginnen de vrijheid in de Russische economie, de liberalisering van de Russische economie waardoor iedereen een bedrijf kon beginnen, waardoor de rijkdom enigszins gelijk zou worden gedeeld met de gewone bevolking, terug te draaien. Ze begonnen dit proces terug te draaien en daarmee riepen ze het tijdperk van de oligarchen in leven.

Dit betekent in feite dat Rusland een soort samenleving kreeg waar de monopoliekapitalisten in het westen alleen maar van konden dromen – een samenleving waarin een kleine groep kapitalisten, want dat zijn het, bijna alle macht had over de economie. Die hadden de macht over de natuurlijke hulpbronnen, maar ook over de grote bedrijven, de staatsbedrijven die ze mochten privatiseren. Ze konden de enorme rijkdom genereren die vervolgens in hun handen viel.

Poetin was natuurlijk degene die dit toestond en mogelijk maakte; in ruil voor wat? Hun politieke loyaliteit, hun steun, dus zij kregen geld, Poetin kreeg macht en de mensen om hem heen kregen macht, en dat was zeker geen ‘match made in heaven’. Het proces waardoor Rusland een moderne welvarende natie had kunnen worden, werd teruggedraaid. Het was natuurlijk niet zo dat het Russische volk dit niet merkte, maar ze waren zich er niet van bewust en niet sterk genoeg om er bezwaar tegen te maken. Om dit te rechtvaardigen, om de oppositie ertegen neer te slaan, begon Poetin aan een plan om de vrijheid van meningsuiting te onderdrukken, de mensen die protesteerden te onderdrukken en in feite elke oppositie tegen zijn heerschappij te vernietigen. Dan kun je zeggen: “Waarom liet men dit toe, gezien het feit dat de rest van de wereld hogerop was gekomen?”

Vrijheid inruilen voor zekerheid
Dit mocht, want net zoals er een tweede generatie was, de generatie van Poetin, die dacht dat het een vergissing was om de Sovjet-Unie te ontbinden, was er ook een groot deel van het Russische volk dat dacht dat het een vergissing was. Ze begrepen ook de economische realiteit niet. Ze hadden hun hele leven in de Sovjet-Unie gewoond. En ze waren zo gewend geraakt aan, zo verslaafd aan de lage levensstandaard die ze hadden, dat ze gewend waren te denken dat die nooit van hen kon worden afgepakt. Ze realiseerden zich dat ze geen erg hoge materiële levensstandaard hadden, maar ze dachten dat het nooit erger zou kunnen worden.

Gorbatsjov en Jeltsin en de andere leiders aan het einde van de jaren tachtig zagen heel duidelijk dat het wel erger zou kunnen worden, zelfs zoveel dat de staat geen geld meer zou hebben om de mensen hun pensioen te betalen. Ze zouden geen geld hebben om het leger, de arbeiders in overheidsdienst, enzovoort, te betalen. Ze zagen letterlijk dat het wel erger kon worden, maar er waren mensen die dachten dat ze het recht hadden om de rest van hun leven te leven met de levensstandaard die ze in de Sovjet-Unie hadden, en ook de werksituatie die ze in de Sovjet-Unie hadden, omdat veel mensen niet hard hoefden te werken, geen verantwoordelijkheid hoefden te nemen. Ze dachten dat dit de rest van hun leven wel zo zou blijven.

Ineens veranderde de economie. Ze dachten dat het erger werd. Nu moesten ze zelfs werken om betaald te krijgen. En veel mensen vonden dit vervelend. Als de opwaartse beweging zich had doorgezet, zouden veel mensen daar langzamerhand overheen zijn gekomen, omdat ze zouden hebben gezien dat ze eigenlijk wel een beter leven kunnen krijgen dan tijdens de Sovjet-Unie. Maar dat werd door de spanning in de economie voorkomen. En daarom accepteerden vooral veel oudere mensen wat Poetin in wezen zei dat het een vergissing was om de Sovjet-Unie te ontbinden, dat alles beter was in de Sovjettijd en dat Rusland weer op dat punt moest komen. Ze hadden niet geen sterke vrijheidsvlam, dus accepteerden ze dit gewoon.

In ruil voor het gevoel dat alles weer bij het oude was, kregen ze zekerheid. En ze wisten wat ze hadden, ook al was dat niet veel. Je ziet dat een bevolking, de meerderheid, hun vrijheid in wezen inruilde voor zekerheid, verantwoordelijkheid inruilde voor geen verantwoordelijkheid. Bevrijd zijn van verantwoordelijkheid is natuurlijk geen vrijheid, maar dat konden de Russen, niet veel van hen, niet begrijpen. De situatie was dusdanig dat Rusland achteruit begon te gaan. En dit moet natuurlijk toegelicht worden omdat er wel enorme rijkdom werd gegenereerd uit de natuurlijke hulpbronnen, olie en gas, en omdat dit naar het westen werd geëxporteerd, ging de economie er in het algemeen op vooruit.

Er waren mensen die steeds rijker werden. En kwam een kleine middenklasse op die ook vanwege hun baan en opleiding rijker werd; een oligarch roomt misschien de winst af van de olie die in Siberië werd opgepompt, maar die gaat niet in de grond boren en pijpleidingen aanleggen. Die had mensen nodig om dat werk voor hem te doen. Ze verhoogden ook hun levensstandaard wel een beetje, niet zoveel als had gekund, maar wel enigszins. Maar ondanks de toename van de welvaart van sommige mensen, ging de economie er eigenlijk niet op vooruit voor het grootste deel van de bevolking. De levensstandaard verbeterde niet, de levensomstandigheden van veel mensen verbeterden niet. Veel mensen wonen nog steeds in oude huizen zonder elektriciteit, stromend water, toiletten. Ze wonen in flatgebouwen uit het Sovjettijdperk, enzovoort.

De westerse houding ten aanzien van het Rusland van Poetin
Er is een enorm potentieel verspild. Wanneer je bedenkt waar Rusland vandaag staat in vergelijking met waar Rusland had kunnen staan als die opwaartse beweging was doorgegaan, dan zit daar een enorm verschil tussen. Een verschil dat de meeste Russen niet eens zouden kunnen bevatten, want de meeste Russen zijn nog nooit buiten Rusland geweest, ze weten niet hoe de mensen in Europa leven. Dit gebeurde natuurlijk allemaal intern in Rusland. En de westerse naties besloten toen dat ze zouden toestaan dat dit binnen Rusland zou gebeuren. Ze zouden Poetin in feite toestaan te doen wat hij wilde, omdat ze dachten: Wij kopen olie en gas, de economie moet dus op een of andere manier wel verbeteren. En die moet zich verspreiden zodat steeds meer mensen een hogere levensstandaard krijgen, en wanneer genoeg mensen kunnen zien wat ze kunnen krijgen, zullen ze niet meer terug willen. Er zit een limiet aan wat het Russische volk Poetin zal laten doen met betrekking tot het strak houden van de samenleving, omdat ze hun levensstandaard willen blijven verhogen. Dat dachten veel mensen in het westen.

Er werd ook besloten dat ze, ondanks wat Poetin aan het doen was en ondanks wat Poetin zei, zouden proberen samen te werken met het Rusland van Poetin; dit was vooral prominent tijdens de regering van Obama, en was een zogenaamde reset-knop, die wilde de relatie resetten.

De fundamentele verandering in het bewustzijn van de democratische naties
Terugkijkend kun je zeggen: “Was dit een vergissing?” En nogmaals, dit kun je niet met ja of nee beantwoorden. Je kunt wel zeggen is dat dit een van de gevaren van democratie is. En die hele situatie, inclusief de huidige situatie natuurlijk, benadrukt een van de gevaren van democratie. En het is gewoon het volgende. Jezus zei: “Behandel anderen zoals je wilt dat ze jou behandelen.” Dat is een fundamentele verandering in bewustzijn. Bijna vergelijkbaar met wat Jezus zei: “Laat de doden hun doden begraven. Tenzij je bereid bent je leven te verliezen omwille van mij, kun je het eeuwige leven niet vinden.”

Hij wees op een bepaalde bewustzijnsstaat, het Petrusbewustzijn, het bewustzijn van antichrist, de prins van deze wereld, die je niet op een hoger bewustzijn kan brengen. Die zal je nooit op een hoger bewustzijn brengen wanneer je in die lagere bewustzijnsstaat bent. Hij noemde dat een staat van spiritueel dood en dat komt omdat je totaal geen hoger bewustzijn bezit.

Wat moet je doen om het pad naar hoger bewustzijn te betreden, dat je in de hemel kan brengen, verlossing kan geven, hoe je het ook wilt noemen? Wat moet je doen? Het oude zelf laten sterven en herboren worden in een nieuw zelf. Sinds Jezus op aarde liep tot op de dag van vandaag hebben heel veel mensen een transformatie in bewustzijn doorgemaakt, waarbij ze dat oude zelf, dat doodsbewustzijn hebben laten sterven, en herboren zijn in een staat waarin ze er nooit van zouden dromen om andere mensen pijn te doen.

Wanneer je deze bewustzijnsstaat bereikt, kom je in een soort euforische of naïeve fase waarin je vergeet hoe het was in de oude bewustzijnsstaat. Je vergeet dat jij je vroeger bedreigd voelde door andere mensen, dat je een bepaalde boosheid, wrok jegens andere mensen, had. Je hebt de neiging om te vergeten, of je wilt in ieder geval vergeten, dat er mensen waren die altijd agressiever waren dan jij ooit was, zelfs voor die overgang.

Het is duidelijk dat iedereen het potentieel heeft om deze transformatie te ondergaan. Maar veel mensen kunnen dat niet op korte termijn doen. Laten we teruggaan naar tweeduizend jaar geleden; veel mensen op aarde waren toen zo verankerd in het dualiteitsbewustzijn, het bewustzijn van gescheidenheid, dat ze geen scrupules hadden om andere mensen kwaad te doen. Ze waren niet zo kwaadaardig als de manipulatoren, maar ze hadden er geen probleem mee om naar hen te luisteren en mensen uit een ander land te vermoorden, hun vrouwen te verkrachten, hun kinderen te vermoorden, hun steden in brand te steken, hun steden te plunderen. Ze hadden daar totaal geen moeite mee.

Er waren destijds mensen die agressieve bedoelingen hadden en er waren mensen die nog steeds het doodsbewustzijn hadden maar wel de agressieve intentie hadden overwonnen. Die mensen konden die transformatie ondergaan en in Christus herboren worden met een hoger identiteitsgevoel, waardoor ze niet eens het verlangen hadden, of de gedachte in hen opkwam, om andere mensen pijn te doen.

Het einde van de euforische fase
Dit is een fase. Als je terugkijkt op de huidige tijd, de jaren negentig en 2000, dan zie je dat de meeste mensen in het westen in deze fase zaten. Ze vonden dat we ons geen zorgen hoefden te maken over Rusland als agressor tegen ons. Daarom hoefden we ons helemaal geen zorgen te maken over Rusland. Wij hebben geen agressieve gevoelens jegens Rusland, we kunnen ze gewoon de tijd geven om zich in hun eigen tempo te ontwikkelen, dingen van hen te kopen en hen hopelijk te helpen om hun economie te verbeteren, enzovoort.

Die staat van onschuld werd natuurlijk zwaar uitgedaagd op 11 september 2001 door de aanslagen op de Twin Towers in de Verenigde Staten. Plotseling werd de onschuld van het westen dat de Koude Oorlog voorbij is en dat we een tijd van vrede en welvaart tegemoet gaan, vernietigd. Maar wie heeft dat gedaan? De moslimterroristen. De intentie van het westen richtte zich op het aanpakken van iets wat zij als het kwaad zagen. Men had het verlangen om te zeggen: laten we Rusland als probleem vergeten. We hebben nu al genoeg problemen. Laten we ons concentreren op het terrorisme van moslims. Met Rusland gaat het in principe goed, ze gaan vooruit en we hoeven ons geen zorgen over hen te maken.

Toen kwam er een punt waarop, na de regering Bush in de Verenigde Staten, zowel de mensen in de Verenigde Staten als in Europa het oorlog voeren beu waren. Ze waren Irak en Afghanistan beu, ze hadden genoeg van de enorme kosten. En ze hoopten dat ze en een nieuw tijdperk konden ingaan; men kreeg enorm veel hoop toen Barack Obama president werd. De hoop bestond dat dit een nieuw tijdperk zou worden, zowel voor de Verenigde Staten als voor Europa. Men had de wens om te zeggen: “We hebben ervaren dat Poetin agressiever is geworden, zijn retoriek is agressief, maar misschien kunnen we een beroep doen op zijn betere kant. En we zouden opnieuw een relatie kunnen aanknopen. Er waren een paar stemmen op tegen. Maar over het algemeen had men het gevoel: laten we vooruitgaan, laten we proberen vooruit te komen.

Het voordeel van de twijfel
Rusland kreeg bijna weer een vrijbrief door de grote tolerantie van het westen. En dat kwam omdat het westen nog steeds hoopte dat de Koude Oorlog voorbij was, dat Rusland geen gevaar zou vormen en dat er een nieuwe relatie kon worden opgebouwd. Dit werd natuurlijk zwaar op de proef gesteld in 2014, toen Poetin de Krim binnenviel. Maar toch was de Krim niet groot genoeg om de impasse te doorbreken. We zouden kunnen zeggen dat het westen Rusland tot 2014 het voordeel van de twijfel had gegeven, en ook Poetin het voordeel van de twijfel had gegeven.

Poetin klaagde in een van zijn toespraken voor de invasie van Oekraïne dat het westen niet naar hem luisterde. En in zekere zin klopt dat helemaal. Het westen wilde zijn agressieve retoriek, waarmee hij al heel vroeg begon, niet horen. Ze wilden hem het voordeel van de twijfel geven dat hij dit onmogelijk kon menen, dat hij de klok niet echt wilde terugdraaien en opnieuw de Sovjet-Unie wilde vormen. Maar hij wilde de rijkdom houden die, althans een kleine elite in Rusland, genoot. Zelfs na de Krim wilde het westen het beleid ten aanzien van Rusland niet veranderen; ze hoopten nog steeds dat Rusland geleidelijk in een moderne natie zou veranderen. En dit had bijna oneindig zo door kunnen gaan.

Poetin bevond zich de afgelopen jaren in zekere zin in een heel goede positie. Hij had bijna de absolute macht in de Russische samenleving. Hij had mensen om zich heen verzameld die hem trouw waren, ook al mochten ze hem niet, ook al waren ze het niet met hem eens. Ze waren echter ambitieus genoeg om de macht te willen die hij ze kon geven. En ze waren hem trouw, zolang ze die macht maar behielden. De oligarchen bleven hem ook trouw zolang hij hen die bevoorrechte positie bleef geven waardoor ze steeds meer geld konden verdienen, ook al hadden de meesten van hen meer geld verdiend dan ze de rest leven, en tien volgende levens, ooit zouden kunnen uitgeven.

Er heerste een zekere status quo; alsof je heel langzaam water in een glas schenkt, totdat het water door de oppervlaktespanning boven de rand van het glas uitsteekt. Niets verbreekt de spanning, dus het water dat daadwerkelijk boven de rand van het glas staat, loopt niet weg. En Poetin had in die staat kunnen blijven; wat wilde hij nog meer? Wat wilde hij nog meer? Hij had die staat tot in het oneindige kunnen behouden. Blijven genieten van de macht die hij had, het prestige dat hij had. En de oligarchen hadden hun geld kunnen houden, enzovoort. Hij dacht natuurlijk dat dit oneindig lang zou doorgaan, omdat hij in de eerste plaats dacht dat het westen zwak was. Het westen wil de status quo niet veranderen. En Oekraïne is zwak, die geven het meteen op, we kunnen gewoon de tanks naar binnen laten rollen en het hele land overnemen. En ze zullen ons begroeten met bloemen. Omdat Oekraïense mensen natuurlijk geen echte Oekraïners zijn. Ze willen Rus zijn.

De verandering van gedachten van Poetin
Hij deed wat hij deed. Het is niet nodig commentaar te geven op wat er precies in zijn hoofd omging. Het punt is dat wat er gebeurde, onvermijdelijk was. Het was niet de vraag of het zou gebeuren, het was alleen maar de vraag wanneer. Poetin had kunnen sterven voordat hij had bedacht dat hij dit wilde doen, maar voor de rest was het een kwestie van tijd.

En hoe komt dat? Wat werd er over Hitler gezegd? De reden waarom Hitler zijn verovering van Europa begon, was vanwege zijn manier van denken. Die manier van denken heeft ervoor gezorgd dat hij meer deed dan hij kon behappen en dus was zijn nederlaag vanaf het begin al gegarandeerd. Maar waarom deed Hitler dat? Dat kwam door een heel eenvoudig mechanisme. Voor Hitler zou niets ooit genoeg zijn. En dit is precies de verandering die bij Poetin plaatsvond. Die was er niet altijd geweest, bij Hitler trouwens ook niet, maar de afgelopen twee tot drie jaar maakte Poetins gedachten een verandering door, gedeeltelijk omdat hij zich realiseerde dat zijn tijd op aarde beperkt was. Maar ook omdat hij op het punt kwam waarop alle dictators komen, dat ze het gevoel hebben dat het niet genoeg is hoewel ze alle macht hebben. Ze worden niet gerespecteerd, ze worden niet gevreesd, er wordt niet naar ze geluisterd. Voor Poetin kwam er een punt waarop het gewoon niet genoeg was, hoewel hij zich in een zeer goede situatie bevond. Het was niet genoeg voor hem.

Hij wilde iets historisch doen, iets van episch belang voor Rusland, zoals hij het zag, om Rusland weer in de prominente positie te brengen die Rusland in zijn gedachten had tijdens de Sovjet-Unie, omdat ze werd gevreesd, gerespecteerd, enzovoort. Dit berust uiteraard op een misverstand. Rusland werd tijdens de Sovjettijd nooit gerespecteerd in de vrije democratische wereld. Ze werd niet eens echt gevreesd, maar Poetin dacht van wel en hij wilde dat respect zelf ook. Omdat hij niet genoeg kreeg.

Terugkomend op de vraag: Heeft het westen een kolossale fout gemaakt, een misrekening, een verkeerde inschatting? Hebben ze Poetin helemaal verkeerd begrepen? Nogmaals, het antwoord moet ja en nee zijn. Totdat Poetin deze verandering doormaakte, had het westen hem niet helemaal verkeerd begrepen. Je kunt naar enkele van zijn toespraken kijken en zien dat die tendensen er al waren. Maar veel mensen in het westen dachten dat hij niet bereid was alles op het spel te zetten. Hij was niet bereid zichzelf of Rusland in een situatie te brengen van alles of niets, waardoor er geen weg terug was; winnen of verliezen. Dat was pas de laatste paar jaar het geval.

Had het westen ongelijk over Rusland?
Hebben ze Poetin verkeerd begrepen? Nogmaals, wat is er gezegd over democratische naties, over de verandering die plaatsvindt als je de denkwijze krijgt dat je andere mensen geen pijn wilt doen? Je komt in een ietwat naïeve fase, waarin jij je niet helemaal kunt voorstellen dat andere mensen jou pijn willen doen. Daarom begrijp je niet dat er nog steeds veel mensen op deze planeet zijn die anderen pijn willen doen, die wel bereid zijn anderen pijn te doen; dat het in hun voordeel is om anderen pijn te doen. Er zijn zelfs mensen die anderen pijn willen doen om aan de macht te komen. Er zijn zelfs mensen die anderen pijn willen doen om chaos te scheppen.

Nogmaals, in de lagere bewustzijnsfases kun je eigenlijk niet met het kwaad omgaan, je kunt je niet echt voorstellen wat het kwaad is. Je denkt dat andere mensen ook veranderd zijn omdat jij veranderd bent. Of dat ze dat in ieder geval willen, als je ze maar de kans geeft. Daarom voelden de democratische naties zich verplicht – vanwege hun christelijke overtuigingen, hun humanitaire overtuigingen, hun politieke overtuigingen – ze voelden zich verplicht om Rusland een kans te geven. Geef Rusland een kans om te groeien, te normaliseren bij wijze van spreken. Hierop terugkijkend zeg je misschien dat dit naïef was, een misrekening. Maar aan de andere kant kun je het ook puur pragmatisch bekijken en zeggen: Wat hadden de westerse landen anders kunnen doen? Wat zou een democratische wereld anders kunnen doen? Ze hadden wel iets kunnen doen, maar wat hadden ze anders kunnen doen gezien de bewustzijnsstaat waarin ze zich op dat moment bevonden?

Het hogere bewustzijnsperspectief op veranderingen op aarde
Natuurlijk kunnen we zeggen dat het westen in een hogere bewustzijnsstaat had kunnen zijn en meer onderscheidingsvermogen had moeten ontwikkeld. Helemaal waar, maar dat was niet zo. Vanuit het perspectief op lange termijn is planeet aarde een schoollokaal voor bewustwording, en dat gebeurt heel geleidelijk; met ups en downs, soms is er vooruitgang, soms gaat het een andere kant op. We hebben in het algemeen een opwaartse ontwikkeling gezien.

Wanneer je een perspectief op lange termijn hebt, fixeer jij je in gedachten niet op een bepaald resultaat dat op een bepaald moment moet worden bereikt. En wanneer een bepaald resultaat niet wordt behaald, ben je ook niet teleurgesteld, neem je mensen niets kwalijk. Je accepteert gewoon dat de situatie is zoals ze is. Daarna zeg je: Hoe gaan we nu verder? Wat is de volgende stap? Wat kunnen we bij de mensen doen? Waar staan ze voor open?

De luchtbel van misrekeningen en illusies laten barsten
De situatie is zo dat het westen Poetin en Rusland een kans heeft gegeven. Ze hebben hen het voordeel van de twijfel gegeven, maar dat is voorbij. Dit bewustzijn, het water in het glas dat boven de rand uitpuilt, is vernietigd. De invasie van Poetin in Oekraïne was niet alleen de laatste druppel. Het was de laatste emmer die het water deed overstromen. Er bestaat geen twijfel meer over wat Poetin is, waar Poetin voor staat en waar Rusland als natie voor staat, waar ze heen is gegaan en waar ze nu staat. Je zou kunnen zeggen dat Poetin niet binnengevallen zou zijn als hij had kunnen voorzien wat er nu is gebeurd. Hij heeft genoeg logica, risicoberekening, in zijn hoofd om niet binnen te vallen als hij had kunnen voorzien wat er is gebeurd.

Maar hij zag dit niet aankomen en waarom niet? Omdat hij in een even naïeve gemoedstoestand verkeerde als de westerse leiders. Hij zat ook in een wolk van eigen makelij, net zoals de westerse leiders in hun wolk van eigen makelij zaten, omdat de situatie totaal anders was dan hij dacht. Hij had nooit gedacht dat de Oekraïners zoveel weerstand zouden bieden; hij had nooit gedacht dat het westen de sancties zou opleggen die ze hebben opgelegd.

Dit zie je aan een eenvoudig feit. Ongeveer twee weken na de invasie zei Poetin publiekelijk dat hij dacht dat de sancties te ver gingen en dat het tijd was om terug te keren naar een normale relatie. Zelfs twee weken na de invasie dacht hij nog steeds dat het hij en Rusland weer een normale relatie met het westen konden krijgen. Dit is natuurlijk een totale misrekening, want het Rusland van Poetin zal nooit meer de relatie met het westen krijgen die ze voor de invasie had. Nogmaals, dit komt omdat de schok in het westen zo duidelijk was dat het voordeel van de twijfel verdween. Ze realiseren zich nu dat Poetin niet gestopt zou zijn als hij was weggekomen met het innemen van Oekraïne zonder veel verlies. Ze realiseren zich nu wat ze pas na de oorlog over Hitler beseften, dat niets genoeg is. Niets is genoeg. Daarom kunt je niet op een gewone manier zakendoen met het Rusland van Poetin.

Wees wijs als slangen, maar onschuldig als duiven
Dit betekent dat het westen een hoger niveau van onderscheidingsvermogen heeft bereikt dan voor de invasie. Dit is het onderscheidingsvermogen dat kan worden weergegeven door de uitspraak van Jezus: “Wees wijs als slangen, maar zo onschuldig als duiven.” Het westen wil nog steeds graag zo onschuldig te zijn als duiven, maar ze realiseren zich dat ze de slangen te slim af moeten zijn die op agressieve wijze de democratie proberen te ondermijnen, niet alleen militair, maar op veel andere manieren, door trollen, cyberbeveiliging, inmenging in verkiezingen, propaganda, en dergelijke. Het westen heeft nu gereageerd door op dit hogere niveau te komen.

Er is een duidelijke reactie in het westen, vooral in Europa, omdat veel Amerikanen nog steeds het gevoel hebben: “Ach, Oekraïne is zo ver weg, Rusland is zo ver weg. Vormt die echt een bedreiging voor ons? We willen gewoon lagere benzineprijzen.” Maar er zijn natuurlijk veel mensen in Amerika die ook wakker zijn geworden en hebben gezien dat ze Poetin geen vrijbrief meer moeten geven. Daarom hebben ze gereageerd met de geweldige militaire hulp die ze hebben gestuurd, enzovoort. Het is positief dat deze eenwording van het westen heeft plaatsgevonden. Natuurlijk precies het tegenovergestelde van wat Poetin wilde bereiken, want het westen is sterker geworden en heeft de vastberadenheid: “We gaan niet weer aan de Koude Oorlog beginnen, we gaan niet weer die impasse, die manier van denken, krijgen. Dit accepteren we gewoon niet.”

Dit wil niet zeggen dat het westen agressieve bedoelingen begint te krijgen en Rusland wil veroveren, maar er is een besluit, een collectief besluit in veel democratische landen, genomen: “We gaan niet terug naar de Koude Oorlog. We gaan niet terug naar de manier van denken van de Koude Oorlog. We zullen de Russische agressie stoppen, maar niet op dezelfde manier als dertig jaar geleden, en we gaan niet weer zo denken. Het is natuurlijk een nieuwe uitdaging voor de westerse naties om dit heel erg wankele evenwicht te bewaren, waarin je aan de ene kant ongevaarlijk bent als een duif, maar de slangen beslist te slim af moet zijn. Tot nu toe hebben ze dat evenwicht redelijk goed bewaard.

De grens trekken tegen de agressie van Rusland
Je kunt altijd kritiek hebben, je kunt altijd dingen bedenken die anders zouden kunnen, je kunt altijd wensen dat er meer eenheid was in de EU en de NAVO, maar de reactie was doorslaggevend. En waarom is dit belangrijk? Wanneer je te maken hebt met iemand voor wie niets ooit genoeg is, ben jij degene die de grens moet trekken – want dat kan hij niet. Jij bent degene die de grens moet trekken om te zeggen wat je accepteert aan Russische agressie. Wat de uitkomst ook is in Oekraïne, die Russische agressie blijft. Dit betekent niet dat dit voor altijd zo blijft of tot in het oneindige doorgaat, maar er zal wel Russische agressie zijn. Zelfs als Poetin zou sterven of omvergeworpen zou worden door een of andere staatsgreep, zou er nog steeds Russische agressie zijn.

Om hiermee om te kunnen gaan zonder te eindigen met een totale oorlog tussen de NAVO en Rusland, moeten de westerse naties onverdeeld zijn. Ze moeten duidelijk zijn en beslissen wat ze wel en niet toestaan. Een eenheid vormen is het allerbelangrijkste. Poetin heeft tientallen jaren, in ieder geval meer dan tien jaar, systematisch geprobeerd de westerse eenheid te ondermijnen, en hij heeft daarmee wel wat succes geboekt. Nu is het omgekeerd en het is buitengewoon belangrijk dat de westerse landen dit volhouden. Waarom is dit belangrijk? Omdat de confrontatie tussen Rusland en het Westen geen confrontatie tussen naties is.

De democratie beschermen tegen de antidemocratische agressie
Poetin schildert het graag af als een confrontatie tussen Rusland en de NAVO, of Rusland en het westen dat Rusland omver wil werpen en iets wil doen wat slecht is voor het Russische volk. Het westen wil Poetin misschien wel omverwerpen, maar ze willen iets goeds doen voor het Russische volk. Dat is geen confrontatie. Waar is het een confrontatie tussen? Tussen twee bewegingen: de prodemocratische beweging en de antidemocratische beweging. In principe is dat de confrontatie. Een confrontatie tussen de beweging naar steeds meer democratie en vrijheid, die natuurlijk deel uitmaakt van het Tijdperk van Hoger Bewustzijn en de beweging die zich verzet tegen democratie en vrijheid, die zich natuurlijk verzet tegen het Tijdperk van Hoger Bewustzijn.

Democratie moet op het niveau komen waarop je zegt: “We kunnen er niet van uitgaan dat alle mensen op aarde vrijheid, democratie en welvaart willen. We kunnen er niet vanuit gaan dat alle Russen, alle Chinezen dit willen. Ja, in zekere zin willen ze het wel, maar ze willen er niet de prijs voor betalen, namelijk hun naties en hun leiders veranderen. Ze luisteren nog steeds naar de leiders in hun naties. We kunnen het ons ook niet veroorloven om te denken dat alleen omdat wij niet agressief zijn tegen China en Rusland, zij ook niet agressief zijn tegen ons.” Dit kan iedereen duidelijk zien. We moeten zeggen: “Wat kunnen we dan doen? Hoe kunnen we dit tegengaan? We moeten erkennen dat het moslimterrorisme enigszins naar de achtergrond is verdwenen, maar wat daarvoor in plaats is gekomen, is de antidemocratische druk, vooral uit China en Rusland. Democratieën moeten begrijpen dat ze nu hiermee aan de slag moeten.

Je moet ook erkennen dat het nodig is om maatregelen te nemen om jezelf te beschermen tegen die antidemocratische agressie, maar dat je ook zo onschuldig blijft als een duif. Je laat je niet meeslepen in een reactie zoals we zagen na 9/11, toen de Verenigde Staten op kruistocht ging om vrijheid en democratie en het christendom naar de rest van de wereld te brengen. Het blijft een wankel evenwicht. Maar dat kan wel worden bewaard maar alleen met het onderscheidingsvermogen dat voortkomt uit een hoger bewustzijn. Daarom is de volgende stap voor democratie een hoger niveau van onderscheidingsvermogen.

Wat voor leiders willen we?
Het is ook noodzakelijk om de democratie te beschermen, zodat de democratie het niet alleen kan overleven, maar zich kan blijven uitbreiden en blijft bloeien in de landen die democratie hebben en die al lang democratie hebben. Sommige naties die al heel lang democratie hebben, beginnen die als vanzelfsprekend te beschouwen en staan toe dat bepaalde mensen regeringen overnemen die eigenlijk een antidemocratische houding hebben. Je ziet het in sommige landen in Europa, je ziet het in de Verenigde Staten. De democratische naties moeten zichzelf een eenvoudige vraag stellen: “Wat voor leiders willen we?” Niet alleen in democratische landen, maar ook op de wereld.

Er is een Alpha en Omega. De Alpha is: Wat voor soort leiders willen we op de wereld? De Omega: Wat voor soort leiders willen we in onze eigen natie? De afgelopen jaren heb je een zeer duidelijke demonstratie gezien van een vorm van leiderschap die je niet wilt in een democratie. Als je op wereldschaal kijkt, is Poetin het meest voor de hand liggende voorbeeld van leiderschap dat je niet wilt. En als je dit als democratische natie niet wilt, dan moet je zeggen: “Wat kunnen we dan doen om te voorkomen dat we dit soort leiders krijgen als we ze zien?” Allereerst moeten we ze beter gaan herkennen, ze zien wanneer ze opkomen, ze zien voordat ze aan de macht komen. Dan moeten we hen niet in staat stellen om hun macht te consolideren en een vorm van agressie tegen andere naties te beginnen.

Wat betreft Poetin hadden de westerse landen, vooral na 2014, kunnen zeggen: “Het wordt tijd om het kopen van Russisch olie en gas geleidelijk af te bouwen.” Als men dit in 2014 had gedaan, dan had geen enkel land in de EU nu nog Russisch olie en gas nodig. Dat zou een enorme domper hebben gezet op de rijkdom en heerschappij van de oligarchen in Rusland, maar ook op Poetins ambities. Dit zou de agressie van Poetin niet per se hebben voorkomen, maar de Europese naties zouden dan zeker veel sterker hebben gestaan bij het opleggen van sancties, en niet in de situatie verkeren dat ze zich verzetten tegen een oorlog; ze leggen sancties op aan Rusland, maar tegelijkertijd sturen ze miljarden euro’s om de pogingen tot oorlog van Rusland te betalen.

De volgende stap: China
Wat is het volgende waar de democratische naties naar moeten kijken? Dat is natuurlijk China en Xi Jinping, die duidelijk dezelfde neigingen heeft als Poetin om zichzelf op te werpen als de onbetwiste dictatoriale leider met meer persoonlijke macht dan een Chinese leider sinds Mao ooit heeft gehad. En de Chinese samenleving heeft eigenlijk gezworen dat niemand die ooit nog zou krijgen, maar het is wel zo.

Daarom noemde hij Poetin uiteraard zijn boezemvriend en zei dat er geen grens was aan hun vriendschap. Laten we eens kijken welke limieten er zijn. Rusland zou kunnen zeggen: “Afgezien van olie en gas verkopen we niet zo veel aan de westerse democratieën.” Maar China kan zeker niet hetzelfde zeggen. Als de moderne democratieën, waar ter wereld ze zich ook bevinden, morgen zouden stoppen met het kopen van goederen van Chinese makelij, dan zou de Chinese economie het natuurlijk niet overleven.

Een democratische natie moet begrijpen dat ze een enorm sterke kaart in handen heeft. En je moet de moed hebben om die te spelen. En niet alleen de leiders, de gekozen leiders, maar ook de leiders van bedrijven. Stel je nu eens voor wat er zou gebeuren als China Taiwan zou aanvallen. Je zag wat er een paar uur nadat Rusland Oekraïne was binnengevallen, gebeurde. Het niveau van het collectieve bewustzijn lijkt op een gas waarin alle moleculen verschillende richtingen opgaan. Ze zijn chaotisch. Maar er kan een bepaalde overgangsfase komen waarin plotseling alle moleculen in dezelfde richting zijn georiënteerd. Dit gebeurde ook in het collectieve bewustzijn van de moderne democratieën. Er was een bijna unanieme beslissing: “Ik koop niets meer uit Rusland.”

Stel je voor dat China Taiwan zou binnenvallen. Dan zou je precies hetzelfde zien gebeuren: “Ik koop niets meer dat in China is gemaakt.” Apple Computer was een van de eerste bedrijven die zich terugtrok uit Rusland. Wat zou er gebeuren als mensen zouden zeggen: “Ik koop niets meer wat in China is gemaakt? Dan kun je geen iPhone of iPad of Apple-computer kopen, omdat ze allemaal in China zijn gemaakt.” Wat zou er gebeuren met de winst van Apple? Die zou een enorme duikeling maken, en hetzelfde geldt natuurlijk voor veel andere westerse bedrijven. Als je een verantwoordelijke CEO van een groot westers bedrijf of zelfs een multinational bent, moet je hiernaar kijken en zeggen: “We moeten ons bedrijf beschermen tegen China als dat iets doet waardoor consumenten weigeren iets te kopen wat in China is gemaakt. We kunnen het ons gewoonweg niet veroorloven om negentig procent van onze producten in China te laten maken die van de ene op de andere dag onverkoopbaar worden. We moeten diverser worden, we moeten andere landen vinden waarin we de arbeiders kunnen uitbuiten en een productie-economie creëren.”

Hetzelfde geldt voor de politieke leiders. Ze moeten bereid zijn dit te zeggen, want je kunt er niet van uitgaan dat de Chinese leiders slim genoeg zijn om het zelf te zien. Kijk wat er met veel westerse experts is gebeurd. Toen de Verenigde Staten inlichtingen begon te verstrekken waaruit bleek dat Russische troepen zich begonnen te concentreren en zeiden dat ze dachten dat dit een voorbereiding op een invasie was, zeiden veel westerse experts: “O nee, Poetin gaat niet binnenvallen. Dat zal hij nooit doen.” Omdat ze ervan uitgingen dat Poetin de negatieve gevolgen ervan net zo goed kon zien als zij. Maar de geschiedenis bewijst dat hij dat niet heeft gezien. En daarom kun je er niet van uitgaan dat Xi Jinping, en de Chinese leiders die hem steunen, verder kunnen kijken dan hun eigen luchtbel. Ook zij hebben hun eigen Kool Aid gedronken. En hoewel dit Rusland is overkomen, denken ze dat zij het anders kunnen doen, dat zij ermee weg zouden kunnen komen, omdat het westen niet zou kunnen stoppen met het produceren van producten in China. Maar het westen zou moeten stoppen met het produceren van producten als die producten niet verkocht worden. En als consumenten zeggen: “Wij kopen niets uit China” zouden de westerse bedrijven wel stoppen met produceren, want wat heeft het voor zin om iets te produceren als je het niet kunt verkopen?

Is dit de leider die we willen in de democratische natie?
Dit soort dingen moeten op internationaal niveau worden uitgesproken. Het Omega-aspect is dat je kijkt naar democratische naties en zegt: “Wat voor leiders willen we? En wat voor leiders willen we niet?” Dit is voor de ogen van de wereld geparadeerd, natuurlijk in de Verenigde Staten, met het presidentschap van Trump en vooral de nasleep ervan. Waar staat Trump voor? Hij vertegenwoordigt een leider die profiteerde van het democratische proces, een democratische samenleving, en die tot president werd gekozen. Daarna deed hij veel dingen die niet in overeenstemming waren met het democratische proces – die het democratische proces probeerden te ondermijnen, omdat hij de democratie niet respecteerde en nog steeds niet respecteert. Hij gelooft oprecht dat de Verenigde Staten net zo moeten worden geleid als zijn eigen bedrijf. Wat in feite betekent dat hij de onbetwiste leider wil zijn tegen wie niemand bezwaar kan maken. Zijn wil is wet, anders ‘ben je ontslagen’.

Daar wil hij Amerika in veranderen. Waarom? Omdat hij dezelfde mentaliteit heeft als Poetin: niets is ooit genoeg. Nu verschilt Trump in veel opzichten van Poetin. Trump wil eigenlijk geen macht. Hij wil eigenlijk geen geld. Hij wil aandacht, erkenning. Hij wil bewonderd worden. Hij wil gezien worden als de grootste president ooit, omdat hij denkt dat hij de beste zakenman ooit was, en nog steeds is. Niets zal ooit genoeg zijn voor Trump, net zoals niets ooit genoeg zal zijn voor Poetin.

Wil je zo’n leider in democratische landen of op de wereld? Dat is de vraag die democratische naties zich de komende jaren moeten stellen. Wat voor leiders willen we eigenlijk? Willen we iemand die het democratische proces en de mensen respecteert? Of willen we iemand die in wezen elitair is omdat hij denkt dat hij betere beslissingen kan nemen dan de mensen? Er is een elite die denkt dat zij beter geschikt zijn om beslissingen te nemen dan de bevolking. Dit geldt voor Poetin, dit geldt voor Trump. Beiden hebben die neiging. Ze denken dat zij het het beste weten.

Meer dan honderd jaar geleden deed een Deense koning de uitspraak: “Wij (altijd verwijzend naar zichzelf als ‘wij’) alleen weten wat het beste is voor Denemarken.” Hij dacht dat hij de enige persoon in het land was die kon weten wat het beste is voor het land. Veel andere leiders hebben door de geschiedenis heen hetzelfde gedacht. Wordt het geen tijd om een einde te maken aan het tijdperk van de ‘betweters’, de mensen die denken dat zij het het beste weten? En zelfs degenen die hen steunen, die nog steeds denken dat één persoon het beter kan weten dan de gewone bevolking.

Dit is de volgende stap in het democratiseringsproces, de evolutie van de democratie, omdat je beseft dat niemand alles kan weten. Daarom moet je het besluitvormingsorgaan verbreden. Je moet meer mensen betrekken bij het nemen van beslissingen. Uiteindelijk moet je het volk er zoveel mogelijk bij betrekken, via referenda, wat op den duur leidt tot directe democratie. En uiteindelijk leidt tot een vorm van consensusdemocratie, waardoor een stemming overbodig wordt, omdat iedereen weet wat iedereen wil.

Dit is nu aangetoond. Het westen en moderne democratieën zijn zich bewust geworden van wat er kan gebeuren als je zo’n leider toelaat. In de Verenigde Staten zie je dat de bevolking nog verdeeld is, maar je kunt al zien dat er zelfs in de Republikeinse Partij mensen zijn die afstand beginnen te nemen van Trump en zeker van zijn verkiezingsleugens. Er zijn veel Republikeinen die zouden zeggen: “Als Trump maar eens zou stoppen met praten over wat er bij de laatste verkiezingen is gebeurd en zou beginnen te praten over wat hij wil dat er gebeurt bij de volgende verkiezingen.” Die zouden opgelucht ademhalen. Maar het is niet genoeg om te wachten tot dit gebeurt. Het is tijd om een beslissing te nemen en te zeggen: “Willen we zo’n leider in de Republikeinse Partij? Staat de Republikeinse Partij traditioneel hiervoor en zou hiervoor moeten staan in het heden en de toekomst?” Enkele moedige Republikeinen hebben dit gezegd. Veel van hen zijn geboycot, veel van hen willen niet eens meer vluchten. Zijn er genoeg mensen om de koers van de Republikeinse Partij te veranderen, zodat deze weer enigszins kan worden afgestemd op een hogere visie?

De ruimte om te groeien zonder anderen te forceren
Wat voor leiders wil je? In zekere zin zegt een democratische regeringsvorm, een democratische natie, de democratische mentaliteit, dat bepaalde dingen genoeg zijn. “Het is genoeg om dit kleine land Denemarken te zijn. We hoeven geen territorium te veroveren en ons land uit te breiden zoals een koning vijfhonderd jaar geleden probeerde te doen. We hoeven Noorwegen niet over te nemen, en de helft van Zweden en een groot deel van Duitsland en misschien zelfs Engeland en Ierland. We hoeven dit gebied niet te veroveren. We hebben genoeg binnen onze grenzen nu, we richten ons nu op het verbeteren van de levensstijl in ons land.” De meeste democratische landen zijn hetzelfde. Ze hebben niet de ambitie om aan militaire veroveringen te beginnen, omdat ze beseffen dat het genoeg is.

Nog een aspect waarvoor democratie niet genoeg is, omdat er altijd ruimte moet zijn voor groei. Er moet altijd ruimte zijn voor ontwikkeling. En daar staat democratie voor open. Maar democratie staat ervoor open om zichzelf te verbeteren, niet anderen tot iets te dwingen. Wat heeft Poetin gezegd? Hij heeft in wezen gezegd, niet bewust, niet in zoveel woorden, maar hij heeft in wezen gezegd: “Rusland is niet genoeg.” Kijk eens op de kaart hoe enorm groot Rusland is. Denk dan eens aan de rijkdom die ze hebben aan olie en gas. Waarom kan dit niet genoeg zijn? Het is niet genoeg, want ondanks dat Poetin de onbetwiste leider van Rusland is, heeft hij de problemen van Rusland niet opgelost. En daarom heeft hij een zondebok nodig. Hij heeft iets nodig om de aandacht af te leiden van zijn eigen tekortkomingen, zodat hij iemand de schuld kan geven. “Nee, de reden waarom ik de problemen van Rusland niet kan oplossen, is dat Rusland niet groot genoeg is. We zouden terug moeten naar het historische Rusland, toen ze nog de grootste omvang had en heel Finland, de Baltische staten, de helft van Polen, Moldavië, heel Oekraïne en al die onderliggende republieken omvatte. Dan zou ik alle problemen van Rusland kunnen oplossen, als Rusland maar de juiste historische uitbreiding had die ze zou moeten hebben.”

Stel je nu eens voor dat Rusland al die naties heeft veroverd. Zou Poetin dan de problemen van Rusland kunnen oplossen? Natuurlijk niet. Dus wat is de volgende stap? “Als we dit gebied en dat gebied en het hele Noordpoolgebied hadden, zouden we de problemen van Rusland kunnen oplossen.” En het zal nooit genoeg zijn. Trump zegt in zekere zin hetzelfde: “Had ik maar de absolute macht in Amerika en er niemand bezwaar zou kunnen maken, net als Poetin in Rusland, dan zou ik alle problemen van Amerika kunnen oplossen. Maar de Democraten, de liberalen, willen dat niet. Zij zijn het probleem. Je zou boos op hen moeten zijn.” Voor dit soort leiders, wat natuurlijk teruggaat tot de manipulatoren, kan het nooit genoeg zijn.

Democratische naties zijn klaar met hun expansie en andere mensen tot iets dwingen. Ze zijn nog niet klaar met verbetering van binnenuit door zichzelf te verbeteren. Daar begint de groei in een democratische natie, niet in expansie. Dit geldt natuurlijk ook voor de multinationale ondernemingen die door Amerika zijn voortgebracht.

Volgende: De democratische naties moeten het probleem van het kwaad onder ogen zien