door Kim Michaels

Waardoor worden religieuze conflicten veroorzaakt?

Herinner jij je wat je voelde toen je keek naar beelden van het instorten van de twee torens van het World Traditionele Center met duizenden mensen die erin vastzaten? Herinner jij je wat je voelde toen je hoorde dat dit een gewelddaad was die was gepleegd door religieuze extremisten?

Wat dacht je van het geloof van deze mensen en wat voor gevoel kreeg je over de overtuiging van deze mensen dat zij Gods werk deden en daarvoor in de hemel beloond zouden worden? Wat vind je van het idee dat mensen elkaar in naam van God doden?

Ben je het ermee eens dat we iets buitengewoons moeten doen om religieuze conflicten op te lossen tussen mensen met verschillende geloofssystemen?

In plaats van alle religies af te wijzen, zullen we naar een manier op zoek gaan om conflicten tussen mensen met verschillende geloofssystemen op te lossen.

Er zijn mensen die religieuze conflicten gebruiken als rechtvaardiging om alle religies en spiritualiteit af te wijzen. Zij zeggen dat conflicten in de religie zelf zitten ingebouwd en daarom is elke vorm van religie slecht. Er zijn twee problemen bij die benadering.

De ene is dat je door de hele bekende geschiedenis heen ziet dat mensen altijd spirituele noden hebben gehad:

• We hebben behoefte aan een basaal inzicht in het leven.
• We hebben behoefte aan een gevoel van zingeving en betekenis.
• We hebben behoefte om ons verbonden te voelen met iets grootste dan wij.

Die behoeften lijken universeel te zijn in alle culturen en tijdsperiodes. En in iedere cultuur hebben mensen geprobeerd om religie te gebruiken om aan hun spirituele noden tegemoet te komen. De waarde van religie ontkennen, zal veel mensen achterlaten met onvervulde spirituele behoeften.

In de westerse wereld hebben veel mensen geprobeerd om hun spirituele noden te ontkennen of ze weg te redeneren. Maar veel mensen hebben in plaats daarvan een gevoel van leegte ontwikkeld dat het materialisme eenvoudig niet kan opvullen. Dan lijkt het dus niet de beste oplossing dat je de waarde van religie ontkent om religieuze conflicten op te lossen. Het lijkt bijna op zeggen dat je om voedselvergiftiging te voorkomen, moet ophouden te eten.

Een ander probleem als je conflicten gebruikt om elke vorm van religie af te wijzen, is dat religieuze conflicten misschien geen objectief bestaan hebben. Er zijn geen tempels of kerken waarin ongelovigen dood neervallen wanneer ze daar binnengaan. Hoewel er religieuze teksten zijn die zeggen dat bepaalde goden ongelovigen in een ver verleden hebben gedood, lijkt het doden in de moderne tijd door menselijke wezens te gebeuren. Dus we zouden kunnen overwegen of religieuze conflicten in de eerste plaats, misschien wel uitsluitend, in de gedachten van menselijke wezens bestaan. Hierdoor kunnen we die conflicten op een andere manier aanpakken.

Religies doden niet – mensen doden
Na de terroristische aanslagen gingen christenen de islam beschouwen als een gewelddadige religie die werd beïnvloed door het concept Jihad, of heilige oorlog. Het probleem met deze aanpak is dat de overgrote meerderheid van de moslims net zo geschokt als de christenen was door die aanvallen. De meeste moslims beschouwen hun religie niet als gewelddadig en zij zien de Jihad als een zuiver spirituele vorm van oorlog voeren.

Aan de ander kant is het christendom ook zeer beïnvloed door het concept heilige oorlog. De middeleeuwse kruistochten tegen de moslims zijn een duidelijk voorbeeld. Een recenter voorbeeld hiervan is echter de oorlog tussen de katholieken en protestanten in Noord-Ierland. En veel christenen hebben het vaste geloof dat het christendom de enige ware religie is en dat alle niet-christenen in de hel zullen branden.

Een belangrijke overweging is dat hoewel het christendom tot extremisme en fanatisme heeft geleid, de meeste christenen geen extremisten zijn. Hetzelfde geldt voor moslims en leden van de meeste andere religies. Dus het lijkt in de meeste gevallen dat slechts een minderheid van de volgelingen van een specifieke religie zo extreem wordt dat ze in naam van God willen doden. Dit wijst op de conclusie dat de religie zelf niet tot conflicten leidt. De benadering van religie van de mensen leidt tot conflicten.

Deze schijnbaar eenvoudige conclusie opent een wereld aan kansen om religieuze eenheid en tolerantie te bevorderen. We zien nu dat religieuze conflicten worden veroorzaakt door een specifieke houding ten opzichte van, een specifieke benadering van, religie. Het wordt ons nu duidelijk dat wij, als we religieuze conflicten willen verminderen, beter moeten kijken naar de aanpak die ervoor zorgt dat mensen extreem worden. Dit is echter niet een eenvoudig onderwerp en we moeten ertegen waarschuwen dat je hier geen simplistisch beeld van krijgt. We moeten vooral waarschuwen tegen het vingertje opsteken en ontkenning.

Kunnen we religieuze conflicten oplossen?
We hebben nu gezien dat religieuze conflicten worden veroorzaakt door een specifieke aanpak van een religie. wij hebben gezegd dat dit ervoor zorgt dat mensen extreem worden omdat ze denken dat ze in naam van God wel mogen doden. Maar nu moeten we voorzichtig zijn om niet met ontkenning te reageren of het vingertje op te steken.

Vanzelfsprekend willen de meeste religieuze of spirituele mensen geen mensen doden in naam van God. Die mensen kunnen dan gemakkelijk het vingertje opsteken en zeggen dat anderen verantwoordelijk zijn voor religieus extremisme. Ze wijzen misschien naar andere religies dan hun eigen of een kleine groep extremisten en ontkennen dat zij er iets te maken hebben met het ontstaan van extremisme of extremisme aanmoedigen.

Tegenwoordig zou de overgrote meerderheid van de christenen tegen een heilige oorlog zijn. Maar in de middeleeuwen was het anders. Vanzelfsprekend nam slechts een minderheid de wapenen op en ging op kruistocht. Maar de meeste christenen steunden de kruistochten op een actieve manier, net als de middeleeuwse kerk. Dus je zou kunnen zeggen dat een ridder die met zijn zwaard een moslim doodde, niet helemaal vanuit zichzelf handelde. Hij was gewoon een elektrode, een voorloper, voor een grotere cultuur, mensen die door hun houding en overtuigingen het toneel hadden klaargezet om ongelovigen te doden.

Hoewel de meeste moderne christenen niet aan een kruistocht zouden deelnemen, zijn er bepaalde elementen in de christelijke cultuur (of de manier waarop christenen religie benaderen) die niet fundamenteel zijn veranderd sinds de middeleeuwen. De meeste christenen gebruiken nog steeds dezelfde Bijbelboeken en zijn lid van dezelfde kerk. Veel christenen geloven nog steeds dat het christendom de enige ware religie is en dat alle niet-christenen naar de hel gaan. Toen de Verenigde Staten een oorlog tegen Iran begon in 2003, spraken veel Amerikaanse christenen openlijk over een ‘rechtvaardige’ oorlog.

Hoewel de meeste moslims ook niet de terroristische aanvallen in 2001 steunen, geloven veel moslims in ideeën die indirect de aanpak van religie door de terroristen steunen. De meeste moslims geloven dat de islam de enige ware religie is en dat ongelovigen door Allah worden gestraft. Veel moslims accepteren een mildere versie van de Jihad, of weigeren die te verwerpen.

Een belangrijke conclusie is dat wij, als we religies extremisme willen begrijpen, eenvoudig niet met het vingertje kunnen wijzen naar een andere religie of een andere religieuze cultuur. We kunnen de verantwoordelijkheid niet ontkennen om na te denken of onze benadering van religie, onze religieuze cultuur, op een of andere manier, het extremisme steunt, aanmoedigt of er niet in slaagt om extremisme te ontmoedigen. Met andere woorden, wij moeten willen nadenken over hoe deze cultuur ertoe leidt dat mensen extremist worden.

Psychologische onevenwichtigheid
Voor we verder gaan, zullen we het kort hebben over psychologische onevenwichtigheid. Twee mensen groeien op in dezelfde religieuze cultuur. De ene wordt een normale vreedzame burger en de andere een terrorist. Vanzelfsprekend moeten er individuele verschillen in het spel zijn.

Er bestaat geen twijfel over dat veel religieuze extremisten psychologische uit hun evenwicht zijn. Daarom moeten religie en spiritualiteit die kwestie aanpakken en de mensen helpen om van hun onevenwichtigheid te genezen. Niettemin bestaat het feit ook dat de meeste onevenwichtige mensen niet religieuze extremisten worden, maar misdadigers of geesteszieken. Daarom kunnen we niet zeggen dat religieus extremisme het gevolg is van alleen maar een mentale ziekte.

Hoewel iets extremisme duidelijk door psychologische problemen wordt veroorzaakt, kunnen we nog steeds niet ontkennen dat een religieuze cultuur een rol kan spelen bij het aanmoedigen van extremisme. Laten we nu eens kijken welke elementen van een religieuze cultuur extremisme kunnen bevorderen.

Hoe een religieuze cultuur extremisme kan bevorderen
Je kunt religieus extremisme niet scheiden van de cultuur waarin dit opkomt. Je kunt het extremisme niet verwijderen zonder de cultuur te wijzigen.

Laten we eens kijken naar een paar factoren die ervoor zorgen dat mensen een extremistische aanpak van religie krijgen:

• Er is maar één ware religie. Veel religieuze mensen geloven dat er maar één God is. Daarom redeneren ze dat één God ons niet veel verschillende religies zou geven en daarom kan er maar één ware religie zijn – hun eigen. De benadering dat hun religie exclusief is, zal onvermijdelijk extremisme bevorderen, omdat je automatisch alle andere religies als een valse religie gaat beschouwen. Als een religie vals is, moet die van de duivel komen, dus het is onze plicht om die religie te bestrijden. Dit moet het wel de wil van God zijn en we doen dit om de ongelovigen te redden.
• De religie bevat de absolute waarheid. Veel religieuze mensen geloven dat, als een religie door God gegeven is, de leringen en doctrines absoluut en onfeilbaar moeten zijn. Hoe zou een almachtige God per slot van rekening een religieuze doctrine kunnen geven die minder is dan de absolute waarheid. Nogmaals, hieruit volgt dat alle andere geloven gedeeltelijk of helemaal ongelijk hebben. Het resultaat is onvermijdelijk dat je het gevoel hebt dat je tegen de mensen bent die tot andere religies behoren.
• De religie bevat de volledige waarheid. Veel religieuze mensen geloven dat hun religie niet alleen een onfeilbare beschrijving van God geeft, ze geloven ook dat die volledig is. Zij geloven dat God perfect is en daardoor moet een doctrine van God ook wel perfect zijn. Zij geloven ook dat iets wat perfect is, niet kan veranderen. Daarom kan hun religie zich door de tijd heen nooit verder ontwikkelen. Ze hoeven die niet aan te passen aan de veranderende tijd – in plaats daarvan zou de tijd zich aan moeten passen aan de complete en onfeilbare doctrine. Met andere woorden, zij geloven dat ze weerstand moeten bieden aan alle
wijzigingen in hun religie. Dit zorgt opnieuw voor spanningen en conflicten.
• Het zwart-witdenken. Veel religieuze mensen geloven dat je religie moet definiëren in termen van zwart of wit. Hun religie is volledig juist en alle religies die daar tegenin gaan, hebben totaal ongelijk. Zij geloven niet in de mogelijkheid van een compromis, omdat de duivel, als je hem één vinger geeft, de hele hand zal nemen. Zij staan niet open voor het idee dat er een aanpak van religie zou kunnen zijn die niet op dit zwart-witdenken berust.
• Maar één mogelijke interpretatie. Veel religieuze mensen geloven dat je hun religieuze Bijbelboeken maar op één manier kunt interpreteren. Vanzelfsprekend wordt die interpretatie uitgekozen door de kerkleiders van dat moment. Zij geloven dat alle andere interpretaties fout zijn en van de duivel komen. Daarom is het hun plicht om zulke valse interpretaties uit te roeien en mogelijk ook de mensen die ze verspreiden.
• Kerkleiders vertegenwoordigen God. Veel religieuze mensen geloven dat de leiders van hun religie God de vertegenwoordiger van God op aarde zijn. De leiders spreken voor God en er zou daarom nooit aan hen getwijfeld mogen worden of tegengesproken. Zulke mensen vragen blinde gehoorzaamheid en daarom kan iemand die dit absolute gezag niet respecteert, worden gezien als een vijand.
• De epische strijd. Veel religieuze mensen geloven dat de wereld een strijdtoneel is tussen goed (God) en kwade machten. Vanzelfsprekend zou het naïef zijn om te negeren dat er kwade machten op de wereld aan het werk zijn. Maar veel religieuze mensen bepalen wat goed en kwaad is door te zeggen dat hun religie het goede vertegenwoordigt en dat alle andere religies het kwaad vertegenwoordigen. Zo’n definitie van goed en kwaad kan alleen maar conflicten en extremisme bevorderen.
• Een zondebok aanwijzen. Menselijke wezens hebben altijd de neiging gehad om persoonlijk de verantwoording te nemen voor hun situatie. Een van de voorbeelden is de overtuiging dat jouw problemen door andere mensen worden veroorzaakt. Op het terrein van de religie leidt dit tot de overtuiging dan alle problemen op de wereld worden veroorzaakt door mensen die tot een vals geloof behoren. Ongelovigen worden dan de zondebokken. Met andere woorden, iedereen die het niet eens is met jou of jouw overtuigingen niet gelooft, wordt door de duivel bedrogen of werkt voor de duivel.
• Het allerhoogste goed. Veel religieuze mensen geloven dat hun religie het hoogste goed vertegenwoordigt. Zij strijden voor de goede zaak, gesteund door het allerhoogste gezag, namelijk God. Daarom is alles wat zij geloven of doen, juist in de allerhoogste zin. Daardoor wordt het mogelijk dat die mensen bijna alles rechtvaardigen door te zeggen dat dit noodzakelijk is om de allergrootste overwinning te behalen.
• Het doel heiligt de middelen. Dit gevoel dat iets absoluut noodzakelijk is, leidt gemakkelijk tot het gevoel dat het doel de middelen – alle middelen – heiligt. Er zijn mensen die geloven dat zij de wetten van God mogen overtreden die door hun religie zijn gedefinieerd, omdat zij voor Gods doelen aan het werk zijn. Met andere woorden, het wordt geaccepteerd dat andere mensen worden gedood in naam van God, hoewel elke religie in principe zegt dat doden niet mag.

Conclusie
De duidelijke, de onontkoombare, conclusie is dat je op geen enkele manier religieuze conflicten kunt verminderen zolang de meeste religieuze culturen op de wereld worden beïnvloed door een aantal van deze of alle confronterende factoren. Die factoren bevorderen niet alleen conflicten, ze kweken ook conflicten en als je zulke conflicten toestaat en de spanning laat opbouwen, is het bijna onvermijdelijk, en zeker voorspelbaar, dat er mensen zullen zijn die deze algemene cultuur omzetten in extremisme en fanatisme.

Dus als wij een kans willen maken om conflicten te verminderen, moeten we een andere aanpak van religie vinden, een aanpak die niet wordt beheerst door die confronterende elementen. Wij moeten een aanpak bedenken die begrip, tolerantie en zelfs eenheid onder religieuze mensen bevordert.

In dit opzicht is het heel belangrijk om te erkennen dat de meeste religieuze culturen in ieder geval worden beïnvloed door een paar van deze elementen. Vanzelfsprekend is niet iedereen bereid om die elementen tot in het extreme door te voeren. Maar ieder die deze conflicten kwekende elementen tolereert, draagt bij aan het in stand houden van de algemene cultuur. En juist die cultuur leidt tot extremisme.

Hoe je religieuze conflicten niet moet bestrijden
Het idee om religieuze conflicten te overwinnen, is niet nieuw. In feite hebben veel mensen door de geschiedenis heen geprobeerd om alle religieuze conflicten te verwijderen. Het probleem is dat zij dit hebben proberen te doen door te zeggen dat hun religie de enige religie is en geprobeerd hebben alle andere religies uit te roeien.

Het is niet moeilijk om te zien dat er tegenwoordig op de planeet meer religies zijn dan ooit. Wij moeten dan concluderen dat elke poging om religieuze eenheid te bereiken door middel van dwang, gedoemd is te mislukken. Iedereen te dwingen of over te halen om jouw religie te omarmen, zal religieuze conflicten eenvoudig niet verminderen. Dus we moeten het anders aanpakken en het is niet moeilijk om een mogelijke oplossing te zien.

We moeten religie op een universele manier aanpakken
Als we het probleem van religieuze conflicten beter willen aanpakken, moet we iets doen wat nog nooit eerder is gedaan. Wij moeten beginnen met het scheppen van een nieuw begrip, een nieuw bewustzijn, wat religie betreft.

Als je naar de geschiedenis kijkt, kun je gemakkelijk zien dat de mensheid bezig is met een proces dat een duidelijke richting opgaat. Onze technologie wordt vanzelfsprekend steeds geavanceerder. Onze levensduur neemt toen en in veel landen neemt de levensstandaard, de gezondheid en rijkdom steeds meer toe.

Maar we zien ook vooruitgang bij ongrijpbare aspecten van het leven. Duizenden jaren lang was slavernij een integraal en geaccepteerd element in de meeste culturen. Maar tegenwoordig hebben de meeste naties vrijwillig slavernij verboden. Hoe kwam dit tot stand? Omdat wij geleidelijk aan ons inzicht in bepaalde aspecten van het leven hebben vergroot. Dit heeft ertoe geleid dat we meer inzicht kregen in de waarde van een mensenleven en de afschaffing van de slavernij was eenvoudig de natuurlijke uitkomst van ons toegenomen bewustzijn. Wij hebben ook een nieuw bewustzijn gezien bij veel andere aspecten van het leven, zoals mensenrechten, individuele vrijheden, economische kansen en milieuproblemen.

Om religieuze conflicten te overwinnen, moeten we een manier bedenken om die culturele elementen uit te schakelen die onvermijdelijk tot conflicten leiden. Dat kan alleen als je het inzicht van de mensen vergroot in de spirituele kant van het leven. Wij moeten een nieuw bewustzijnsniveau ontwikkelen en verspreiden om mensen te laten beseffen dat het tijd wordt om religieuze conflicten uit de wereld te helpen. Wij hebben de overtuiging afgeschaft dat iemand een ander persoon kan bezitten en hem als eigendom beschouwen. Het wordt tijd dat wij het geloof afschaffen dat je mensen als niet-mensen kunt behandelen, omdat zij tot een andere religie behoren dan die van jou. Het wordt tijd om het geloof af te schaffen dat jij Gods wil kunt doen door de wetten van God te overtreden. Het wordt tijd om het idee af te schaffen dat je mensen mag doden in naam van God.

De missie van spirituele zoekers
De spirituele zoekers van tegenwoordig hebben als missie om een universeel bewustzijn te ontwikkelen en te verspreiden dat mensen in staat stelt om de oude manier van religie te ontgroeien. Wij moeten religie op een universeler manier aanpakken op grond van een nieuw bewustzijn van God, onszelf en onze relatie tot God.

Het is niet onze bedoeling om een nieuwe religie te definiëren die met andere religies concurreert of een andere religie vervangt. In tegendeel, wij respecteren alle constructieve religies en hebben respect voor de mensen die ze aanhangen. Wij zijn hier om mensen te helpen om religie op een betere manier aan te pakken en die aanpak te beoefenen binnen de context van hun gekozen religie. Wij zijn hier om het leven van mensen te verrijken door hen te helpen om hun bewustzijn over de spirituele kant van het leven te verhogen.

Als we nog eens naar de factoren kijken die conflicten bevorderen bij religieuze mensen, dan zie je een opvallend patroon. Elk van die factoren staat rechtstreeks tegenover het vermogen en de bereidheid van de mensen om liefde voor hun medemens te voelen en tot uiting te brengen. Maar bijna iedere religie op aarde omarmt de waarde van liefde.

En hoewel veel religies God neerzetten als een strenge tuchtmeester, spreken diezelfde religies ook over Gods liefde. Wij zouden er daarom over kunnen nadenken of een religieuze cultuur die berust op elementen die liefde vernietigen, echt is wat God wil zien. Dus misschien moet je religie benaderen op een manier die de mensen opent om liefde (terug) te brengen in hun spirituele leven. Ons motto zou dus kunnen zijn: “LIEFDE IS De SLEUTEL.”

Liefde is niet zoals veel mensen denken, een passieve kracht. Het is ons duidelijk dat religieuze conflicten niet zullen verdwijnen door passieve maatregelen. Als je niet actief bezig bent om religieuze conflicten te verminderen, help je mee om ze te laten groeien. Je kunt in dezen niet neutraal zijn en je kunt niet vanaf de kant toekijken.

Daarom moeten spirituele mensen actief maatregelen nemen om meer eenheid te brengen. Wij moeten te veel van God en onze medemens houden om religieuze conflicten te laten voortbestaan. En wij moeten bereid zijn om iets te doen om meer eenheid te scheppen.

Als je denkt dat dit een waardevol en inspirerend doel is, doe dan mee. Miljoenen mensen, die zowel bewuster als liefdevoller zijn, moeten hieraan meedoen.

Denk hierover na. Liefde is de sleutel. Wanneer jij bewuster en liefdevoller wordt, word je de sleutel naar een betere toekomst op deze planeet. Jij bent de sleutel!