Is deze website een cultus?

ONDERWERPEN: niet de bedoeling van deze website om het ondersteunende netwerk van de mensen af te breken en een andere ervoor in de plaats te zetten – er zit geen organisatie achter deze website – evenwicht versus extremisme – het woord ‘cultus’ wordt vaak misbruikt om van mensen een stereotype te maken – mensen verdienden geld met deprogrammeren – was Jezus een cultusleider? – Jezus zou tegenwoordig als een gevaarlijke cultusleider worden bestempeld – organisaties die anderen als cultus bestempelen handelen vaak zelf als cultus – kenmerken van een cultus – evenwicht versus extremisme

Vraag: Hoi Kim, ik lees je website nu al een paar maanden en vind hem erg interessant en ook een bron van nuttige kennis. Ik heb een link gemaakt naar de “Vier Dodelijke Christelijke Aannames” bladzijde op een forum waar ik bij ben en kreeg dit antwoord van één van de mensen.

“Lang geleden was ik lid van een christelijke groep die cultusachtige brainwash-technieken toepaste. Hoewel de theologie van de groep christelijk was, waren haar praktijken dat niet.
Met die ervaring rijker, is het doel van deze website zo klaar als een klontje. Hij is bedacht om mensen op te zuigen die al christelijke sympathieën hebben.

De cultustechniek is een proces in twee stappen:
Vernietig het huidige ondersteunende netwerk van het onderwerp. Overtuig hen ervan dat hun familie, of de plaatselijke gemeenschap van christelijke gelovigen, op een of andere manier onwetend, of corrupt, of niet heilig genoeg is. Wanneer het onderwerp hiervan overtuigd is, ga je naar stap 2.
Geef het onderwerp een nieuw ondersteunend netwerk. Zorg voor liefde en bevestiging. En onthul speciale ‘echte openbaringen’ die enkel voor de mensen in de groep beschikbaar zijn. Moedig een gevoel van hoogmoed aan in deze nieuwe openbaringen. Per slot van rekening is het onderwerp nu ‘speciaal’.

Dat is precies wat deze website doet. Ze proberen mensen van de gemeenschap van gelovigen te scheiden, omdat ze niet goed genoeg zijn en vervangen dan de feitelijke, hedendaagse woorden van Jezus zelf!

En zij halen dus een paar teksten aan? Nou en? Zelfs Satan haalde de Bijbel aan bij Jezus.

Als iemand echt het christendom van het internet wil leren, stel ik het ‘Christian Apologetics Resource Network’ voor. Ik beschouw dat een goede introductie tot het christendom. En ze proberen jou niet van je lokale kerk af te scheiden. Of van je familie. Het spijt me dat ik zo naar je uithaal hierover, maar die website gebruikt duidelijk cultusachtige technieken.”

Ik ben nieuwsgierig te weten wat voor antwoord jij hierop zou geven. Als je niet op jouw site kunt reageren, dan zou ik het fijn vinden als jij bij mij persoonlijk reageert. Heel erg bedankt.

Antwoord van Kim Michaels:

Beste…, ik zou niet rechtstreeks iets tot die persoon zeggen, omdat hij/zij klaarblijkelijk niet openstaat om spirituele leringen te vinden die zijn/haar huidige overtuigingen ontstijgen. Ik beschouw het niet als mijn roeping om met mensen te werken die niet openstaan voor nieuwe leringen; ik zie het als mijn taak om informatie te verstrekken aan mensen met een open geest. Ik heb er geen probleem mee als mensen het niet met mij of de informatie eens zijn die ik naar buiten breng. Als iemand deze website niet nuttig vindt of het er niet mee eens is, dan respecteer ik de vrije wil van die persoon en hoop dat we gewoon in vrede uiteen kunnen gaan.

Met andere woorden, het is niet mijn taak om mensen uit hun huidige ‘ondersteunende netwerk’ te halen. Het is mijn taak om informatie te verstrekken aan degenen voor wie het huidige ondersteunende netwerk niet meer genoeg aan hun spirituele behoeften tegemoet komt. Ook is het niet mijn taak om mensen een nieuw ondersteunend netwerk aan te bieden dat ik beheers. Ik heb niet eens een organisatie, maar laat het aan mijn bezoekers over wat zij met de leringen willen doen.

Ik heb het onderwerp cultus jarenlang bestudeerd en mijn persoonlijke conclusie is dat het belangrijkste evenwicht versus extremisme is. Een organisatie die cultusachtige kenmerken vertoont, is meestal één waarin de leden spiritueel uit hun evenwicht zijn geraakt, zodat zij extreme standpunten innemen (zwart-witdenken) en een enigszins fanatieke aanpak hebben. Deze website benadrukt voortdurend de noodzaak om buiten de relatieve extremen van het menselijke denken te blijven en bij alles een evenwichtige aanpak te hebben. Vanzelfsprekend kon die persoon dat niet zien en zou jij misschien eens willen nadenken over waarom niet?

Wanneer ik over cultussen spreek, denk ik dat jij je ervan bewust moet zijn hoe het woord cultus de laatste decennia gebruikt en verkeerd gebruikt is. Je moet weten dat er niet één, officiële, definitie van het woord is, en een aantal organisaties hebben hun eigen definitie die vaak wordt gebruikt om de leden van andere organisaties tot een stereotype te maken. Dus wanneer iemand het woord cultus gebruikt, moet je altijd zorgvuldig naar de achtergrond en motivatie van iemand kijken. Ik denk dat iedereen die het een beetje onderzoekt en kijkt naar een paar organisaties die het woord cultus in de jaren (19)80 en ’90 hebben gebruikt, je dan ontdekt dat in ieder geval een paar daarvan het woord gebruikt hebben op een manier die hatelijk naar anderen toe was en daarom een duidelijk gebrek aan religieuze tolerantie en een duidelijke neiging naar extremisme vertoonde. Meer hierover op de volgende website.

Als voorbeeld van hoe het woord gebruikt is, hebben een paar fundamentalistische en evangelische christelijke kerken het in principe gebruikt om het op elke kerk te plakken die het niet eens is met hun letterlijke interpretatie van de Bijbel. Een paar van die groepen hebben de katholieke kerk en doorsnee Lutherse kerken publiekelijk gelabeld als cultussen. Evenzo beschouwen sommigen het hindoeïsme, de islam en het boeddhisme als cultussen. Natuurlijk wordt alles wat als new age bestempeld wordt, automatisch gezien al een destructieve cultus.

Je moet ook weten dat in de (19)80er jaren en de vroege jaren ‘90, er verscheidene groepen mensen waren die de gekte van de media rondom cultussen (aangevoerd door Jonestown, Heaven’s Gate and the Branch Davidians) betaald werden om met geweld een aantal zogenaamde cultusleden te kidnappen en ‘deprogrammeren’. Het idee was dat, omdat cultussen brainwashen gebruiken, zij het recht hadden om de leden van cultussen te kidnappen en ze andersom te brainwashen om hen uit de mentale gevangenis van de cultus te halen. Van een paar mensen vermoedt men dat ze hier veel geld aan verdiend hebben, maar de praktijken werden op den duur gestopt door een aantal rechtszaken enkele deprogrammeurs voor kidnapping veroordeeld hebben.

Persoonlijk ken ik iemand die opgegroeid is in een Joods gezin en zijn ouders hadden een paar deprogrammeurs ingehuurd om hem bij een christelijke religie weg te halen waar hij bij gegaan was. Nodeloos te zeggen dat dit deprogrammeren diepe littekens heeft nagelaten bij de betrokken gezinnen. Hoe zou jij je voelen als je ouders jou lieten kidnappen door mensen die jouw religieuze overtuigingen probeerden te vernietigen op een agressieve manier?

Het volgende wat ik zou zeggen, is dat je misschien de beschrijving van cultuspraktijken door die persoon eens op Jezus toepast. Dit zijn de definities:

Vernietig het huidige ondersteunende netwerk van het onderwerp. Overtuig hen ervan dat hun familie, of de plaatselijke gemeenschap van christelijke gelovigen, op een of andere manier onwetend, of corrupt, of niet heilig genoeg is. Wanneer het onderwerp hiervan overtuigd is, ga je naar stap 2.

Geef het onderwerp een nieuw ondersteunend netwerk. Zorg voor liefde en bevestiging. En onthul speciale ‘echte openbaringen’, die enkel voor de mensen in de groep beschikbaar zijn. Moedig een gevoel van hoogmoed aan in deze nieuwe openbaringen. Per slot van rekening is het onderwerp nu ‘speciaal’.

Jezus voldeed aan al deze criteria. Hij heeft tegen mensen gezegd dat zij alles moesten achterlaten om hem te volgen en hij gaf duidelijk speciale openbaringen aan zijn discipelen. Ik zou je een talloze quotes uit de Bijbel kunnen geven om dit te ondersteunen, maar dit zijn een paar:

Vernietig het huidige ondersteunende netwerk van de mensen: Als iemand bij me komt en niet zijn vader, en moeder en vrouw, en kinderen, en broeders, en zusters, ja, ook zijn eigen leven haat, kan hij niet mijn discipel zijn (Lucas 14:26).

Speciale openbaringen aan zijn volgelingen geven: Maar tot hen sprak hij niet in parabelen: en wanneer ze alleen waren, legde hij alles aan zijn discipelen uit (Marcus 4:34).

Mijn punt is dat dit een heel algemene definitie is van een cultus die je op elke nieuwe religie kunt toepassen. Het was de missie van Jezus om de mensen weg te halen van de corrupte praktijken van de Schriftgeleerden en farizeeërs en hij kwam ook om de mensen nieuwe spirituele leringen te geven. Dus, ja hij moest mensen aanspreken die bereid waren om hun ‘ondersteunende netwerk’ los te laten en deel uit te maken van een nieuwe spirituele beweging. Kijk eens hoe Jezus door de orthodox/fundamentalistische mensen uit zijn tijd werd behandeld. Twijfel je er nog aan of ze hem toen als een uiterst gevaarlijke cultusleider hadden bestempeld als ze toen de terminologie hadden gehad?

Dus we kunnen misschien eens nadenken over wat er gebeurt met mensen die in de bovengenoemde definitie van een cultus geloven. Ze zullen vanzelfsprekend bang zijn om hun huidige religie te verlaten. Maar wat als hun religie corrupt is – zoals de meeste religies uit het verleden – en nu een door mensen gemaakte interpretatie heeft die de mensen niet helpt om verlost te worden. Vergeet niet dat Jezus heeft gezegd dat wij, tenzij onze gerechtigheid die van de Schriftgeleerden en farizeeërs overtreft, niet de hemel kunnen ingaan. (Matteüs 5:20). Zouden de moderne Schriftgeleerden en farizeeërs dan niet proberen de mensen zo bang te maken dat ze bij de religie blijven die hen in hun macht houdt, zoals Jezus in deze verhandeling uitlegt?

Ik heb gezien dat je, als je naar een paar van de groepen kijkt die de term cultus gebruiken, begrijpt dat zij over het algemeen zelfs nog beter in het profiel van een cultus passen dan de organisaties die zij ervan beschuldigen. Veel fundamentalistische kerken geloven bijvoorbeeld dat het hun plicht is om mensen van verkeerde religies te redden, die ze allesbehalve zien als een fundamentalistische kerk. Dus ze evangeliseren op een agressieve manier, proberen het huidige ondersteunende netwerk af te breken en geven hen een nieuw ondersteunend netwerk van echte gelovigen.

Zij passen ook in twee van de kenmerken van cultussen die niet genoemd zijn door de persoon, namelijk dat ze hun leden aanmoedigen om zich van anderen te isoleren en hun leden sterk ontmoedigen om eruit te stappen. De meeste cultussen hebben een heel duidelijke barrière om mensen te laten vertrekken, en de persoon zegt hier zelfs: “En zij proberen je niet van je lokale kerk af te scheiden. Of van je familie.” Hij/zij spreekt ook over het belang om niet bij je ‘gemeenschap van gelovigen’ weg te gaan.

Ik heb een lijst gevonden van de meest voorkomende eigenschappen van cultussen en ze op deze website toegepast:

Apocalyptische overtuigingen: Leringen die zich zwaar richten op het naderende einde van de wereld en een grote strijd tussen goed en kwaad.

Deze website maakt het heel erg duidelijk dat de wereld niet vergaat. Er wordt wel gesproken over een strijd tussen goed en kwaad, maar onderricht de mensen in het transcenderen van de dualistische denkwijze en de epische denkwijze. Deze website is heel duidelijk over de noodzaak om angst en onevenwichtigheid te vermijden en richt zich op hoe wij hier op aarde een betere tijd tot stand kunnen brengen.

Elitisme: Van de groep wordt verwacht dat ze een belangrijke, elitaire rol speelt in de eindtijd.

Deze website spreekt niet over een eindtijd. Er bestaat geen duidelijk omschreven groep van gelovigen. Er staat dat alle spirituele mensen – van diverse traditionele en nieuwe religies – een rol zullen spelen bij het tot stand brengen van een betere tijd. Er wordt niet beweerd dat deze website de wereld zal redden.

Charismatisch leiderschap: Ze worden geleid door één enkele mannelijke charismatische leider.

Ik ben een man, maar ik zie me niet als leider en over het algemeen wil ik niet in de belangstelling staan. Bovendien, wie moet ik leiden; waar staat iets over het ‘lidmaatschap’ van deze website?

Macht: De leider domineert het lidmaatschap, fysiek, seksueel en emotioneel van nabij.

Opnieuw, je kunt geen lidmaatschap in je macht hebben als dat niet bestaat.

Sociale Inkapseling: Het is een kleine religieuze, niet een gevestigde geloofsrichting.

Dit heeft wel betrekking op deze website – en elke nieuwe spirituele beweging, waaronder het vroege christendom. Vormen de bezoekers van deze website eigenlijk wel een georganiseerde of samenhangende groep?

Een geïsoleerde gemeenschap: De groep, (of in ieder geval de kernleden) wonen samen in een opgezette gemeenschap die geïsoleerd is van de rest van de maatschappij.

Ik zie de gemeenschap niet, noch de isolatie. In plaats daarvan staat op deze website duidelijk dat mensen hun innerlijke leiding moeten volgen boven de leringen op deze website of de leider van een organisatie. Mensen worden niet aangemoedigd om zich te isoleren, maar te bestuderen waartoe zij zich van binnenuit aangezet voelen. Er wordt gesproken over het belang dat mensen actief aan de maatschappij deelnemen en hun spiritualiteit in alle aspecten van hun leven brengen.

Paranoia: Er bestaat vaak extreme paranoia in de groep: ze geloven dat zij in gevaar zijn en van nabij worden gevolgd en zwaar vervolgd door regeringen of mensen buiten de groep.

Ik persoonlijk voel mij niet vervolgd, zelfs al krijg ik negatieve e-mails van bepaalde christenen. Opnieuw, er bestaan geen groepsleden.

Wij tegen zij: Mensen van ‘buiten’ worden gedemoniseerd. Informatie en contacten buiten de groep worden goed kort gehouden.

Ik zie geen wij-tegen-zij mentaliteit op deze website. Ik zie geen enkele poging om te verhinderen dat mensen naar andere websites gaan en ik geloof oprecht dat ik geen macht kan uitoefenen op mensen via deze website.

Wapens: De groep verzamelt geweren, vergif, of massavernietigingswapens. Ze kunnen destructieve structuren voorbereiden.

Ik heb geen wapens.

Theologie: Ze volgen een vorm van christelijke theologie (of een mengsel van christendom met een andere religie). Er bestaan belangrijke afwijkingen van traditionele overtuigingen. Ja, er is geen profetie over het eind der tijden.

Zoals ik hierboven al gezegd heb, denk ik dat het belangrijkste evenwicht is. Enkele spirituele/religieuze organisaties hebben duidelijk een op angst gebaseerde wij-tegen-zij benadering die het heel traumatisch voor mensen maakt om eruit te stappen. Deze website heeft geen echte organisatie en geen duidelijk omschreven lidmaatschap. De leringen op deze site spreken veel over angst transcenderen en evenwicht bereiken, ze moedigen mensen aan om anderen met liefde tegemoet te treden en ik begrijp niet waarom mensen op wat voor manier ook ontmoedigd moeten worden om deze site te verlaten om andere leringen te bestuderen.

Ik vind het moeilijk om te zien hoe het aanbieden van informatie op een website – waar mensen voor moeten kiezen om te bezoeken, die anoniem kunnen bezoeken en op elk moment weer weggaan – als het opzetten van een cultus bestempeld kan worden, maar ik denk dat ik mij niet moet verbazen over elke willekeurige beschuldiging.

Laat ik tot slot nog mijn persoonlijke definitie van een cultus geven. Het is een organisatie die ervoor zorgt dat haar leden zoveel aandacht richten om de splinter in het oog van de leden van andere organisaties dat ze volledig de balk in hun eigen oog over het hoofd zien. Dus, nee, ik probeer niet een cultus te beginnen.